'Schrappen deel bijstandsregels voor jongvolwassenen werkt positief'

Dit is een expertquote van Gery Lammersen, senior adviseur en projectleider, Movisie.

U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen, met vermelding van de naam van de expert en organisatie. Aanleiding: Arnhem schrapt deel bijstandsregels | ANP

Na Utrecht schaft nu ook de gemeente Arnhem de verplichte zoektermijn van vier weken voor jongeren tot 27 jaar die een bijstandsuitkering aanvragen af. Hiermee wijken zij af van de Participatiewet waarin staat dat een jongvolwassenen eerst vier weken moeten zoeken naar een baan of opleiding voordat zij een bijstandsuitkering kunnen krijgen. Het Arnhems college wil zo voorkomen dat kwetsbare jongeren buiten beeld raken. Utrecht ging hen in april al voor. Daar werd na een proef van een jaar, het loslaten van de vierweken zoektermijn structureel, ondanks tegenstand uit Den Haag.

En dat is goed nieuws. In de praktijk blijkt dat het toepassen van deze regels regelmatig leidt tot verergering van problemen. Schulden van jongeren lopen op en de kans op het verliezen van woonruimte neemt toe. Deze jongeren hebben vaak geen buffer om een maand zonder inkomen op te vangen. En ook geen familie of sociaal netwerk die dat voor hen kan doen. Een ander probleem is dat jongeren vaak al een enorme drempel hebben overwonnen om aan te kloppen voor ondersteuning. En als ze worden weggestuurd en na een maand moeten terugkomen, doen ze dit vaak niet en verdwijnen dan van de radar.

De achterliggende gedachte van de vierweken zoektermijn is dat jongeren anders te makkelijk een bijstandsuitkering aanvragen. In Utrecht hebben ze na een jaar proefdraaien niet de indruk dat het versoepelen leidt tot meer bijstandsaanvragen zegt wethouder Werk en Inkomen Linda Voortman. Die vrees lijkt dus ongegrond. Uit de evaluatie blijkt dat het schrappen van de zoektermijn (grotere) schulden bij jongeren voorkomt en het geeft hen minder stress. En ondanks een stijging van het totaal aantal bijstandsaanvragen, was in 2022 de toestroom van jongeren in de bijstand niet groter geworden.

Eind 2022 waarschuwde de Nationale Ombudsman ook al voor de negatieve effecten van de zoektermijn in het rapport Watertrappelen in de bijstand . Vier jaar geleden kwamen deze knelpunten ook al naar voren tijdens een aantal werksessies die Movisie en het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) organiseerden. Tijdens de sessies bespraken beleidsmedewerkers, sociaal professionals, onderwijs en jongeren aan de hand van casussen uit de praktijk verschillende knelpunten voor jongeren in de Participatiewet en mogelijke oplossingsrichtingen.

Eén van de conclusies: de vierweken zoektermijn werkt averechts voor deze groep jongeren. Veel van de jongeren die zich melden zijn niet direct beschikbaar voor scholing of werk door allerlei andere problematiek op gebied van financiën, psychische problemen, onvoldoende netwerk, gebrek aan woonruimte. Ook toen bood de gemeente Utrecht al maatwerk. En het is fijn om te zien dat dit maatwerk nu structureel is geworden en navolging krijgt in andere gemeenten.