Umc’s worden belangrijker als onderzoeksinstelling

Door de vergrijzing van de samenleving en verschuivingen in de zorg zijn de universitair medische centra de afgelopen jaren minder, maar wel complexere zorg gaan leveren. Hun omzet nam toe en hun onderzoeksproductie groeide. Dat blijkt uit een nieuwe factsheet over inkomsten, onderzoek en zorg van de umc’s, die het Rathenau Instituut vandaag publiceert.

De zeven Nederlandse universitair medische centra helpen jaarlijks zo’n 1,2 miljoen patiënten die veelal complexe zorg nodig hebben, verzorgen onderwijs voor zo’n 33.000 studenten en doen veel wetenschappelijk onderzoek. Jaarlijks promoveren er bijna 2.000 wetenschappers. 

De vergoedingen die umc’s voor hun zorg- en andere taken krijgen, stegen in 2020 tot bijna 9 miljard euro, waardoor hun omzet 31% hoger ligt dan vijf jaar eerder. Doordat de bevolking veroudert, komen er meer patiënten met chronische aandoeningen, die vaak meerdere behandelaars nodig hebben. De meest complexe behandelingen vinden veelal plaats in een umc. Het totale personeelsbestand van de umc’s groeide in de afgelopen tien jaar dan ook met 22% naar zo’n 80.000. Daarnaast zorgen technologische ontwikkelingen voor betere behandelmogelijkheden, die vaak duurder zijn, en stijgen de uitgaven aan dure geneesmiddelen sterk. 

Door de overdracht van niet-complexe zorg naar algemene ziekenhuizen en de gevolgen van de coronapandemie daalde het aantal patiënten dat umc’s behandelen. In 2020 namen ze er bijna een kwart minder op dan in 2012. Het polikliniekbezoek daalde met ruim 40%. 

Het aantal wetenschappelijke publicaties van umc-medewerkers groeide in de afgelopen tien jaar met 53%. Het medisch onderzoek, dat in Nederland vooral binnen de umc’s gedaan wordt, neemt een belangrijke plaats in binnen de totale wetenschap. Een derde van alle promoties zit in de medische hoek en zo’n 40% van alle wetenschappelijke publicaties gaan over onderwerpen die te maken hebben met gezondheid. In geen van de landen waarmee Nederland zich vaak vergelijkt, ligt dat aandeel zo hoog. 

‘In de maatschappelijke discussie in Nederland over de wetenschap gaat het vaak vooral over de universiteiten en veel minder over de umc’s’, zegt onderzoekscoördinator Alexandra Vennekens van het Rathenau Instituut. ‘Dat is onterecht want zij nemen een groot deel van de wetenschappelijke output voor hun rekening. De kwaliteit daarvan is internationaal gezien hoog.’

Het verzamelen en publiceren van feiten en cijfers over onderzoek en innovatie die nuttig zijn voor de discussie over het wetenschapsbeleid, is een van de taken van het Rathenau Instituut. Op de website van het instituut staan inmiddels zo’n honderd factsheets en datapublicaties. Al eerder verscheen een factsheet over het personeel van de umc’s.