Promotie: Zie je het? Onderzoek naar instructievideo’s met eye-tracking technologie

Tijdens de wereldwijde coronapandemie is online onderwijs en de verspreiding van kennis via instructievideo's belangrijker geworden dan ooit. Plotseling moesten leraren online leermateriaal maken, zoals lezingen en instructievideo's, vaak zonder dat ze daar ervaring mee hadden. Een specifiek type instructievideo is EMME (Eye Movement Modeling Examples). Daarin worden de oogbewegingen van de leraar gevisualiseerd met eye-tracking technologie om de aandacht van de leerlingen te sturen. Onderwijswetenschapper Selina Emhardt, die op donderdag 15 december 2022 promoveert aan de Open Universiteit in Heerlen, onderzocht hoe EMME het beste kan worden ontworpen.

Eerdere studies toonden al aan dat het weergeven van de oogbewegingen van leraren in EMME helpt om de aandacht van de leerlingen te sturen en zo het leren te bevorderen. Maar onbekend is nog hoe EMME moet worden ontworpen om het grootst mogelijke effect te bereiken. Naast een literatuurstudie onderzocht Emhardt onder meer de effecten in EMME van natuurlijk versus didactisch gedrag van leraren. Ook bestudeerde ze wat beter werkt om de aandacht van leerlingen te sturen: het volgen van de kijkrichting van de leraar of het volgen van de muiscursor van de computer.

Resultaten van het onderzoek

Uit de literatuurstudie komt naar voren dat EMME een zeer veelbelovend instrument is om het leren en de aandachtsturing te bevorderen. Ook geeft de studie aanwijzingen over wanneer en hoe EMME te gebruiken. EMME is bijvoorbeeld wel geschikt om taken met een hoge visuele complexiteit te onderwijzen, maar heeft waarschijnlijk minder effect bij visueel eenvoudige taken. Ook blijkt dat dynamische EMME-displays het leren vaker positief beïnvloeden dan statische EMME. Verder zouden EMME-instructeurs idealiter ervaren docenten of onderzoekers moeten zijn in plaats van medestudenten.

De uitkomsten van het empirisch onderzoek laten zien dat de manier waarop leraren zich gedragen (natuurlijk of didactisch) wel de kijkpatronen beïnvloedt die de EMME toont, maar geen effect heeft op de leerresultaten van de leerlingen. Hetzelfde geldt voor de beslissing om oogbewegingen te volgen of de muis te gebruiken. Verder onderzoek is nodig om deze bevindingen te staven.

Voor praktijkbeoefenaars lijkt EMME een veelbelovende methode, maar wel met de aantekening dat de resultaten minder gunstig kunnen uitpakken bij een combinatie van verschillende hulpmiddelen om de aandacht te sturen. Wanneer in EMME bijvoorbeeld de kijkrichting, de muiscursor en didactische verbale uitleg worden gecombineerd, kan dit mogelijk leiden tot overprikkeling.

Promotie Selina Emhardt

Selina Emhardt (1992, Bietigheim-Bissingen, Duitsland), is medewerker blended didactiek aan de Hogeschool van Amsterdam. Zij schreef haar proefschrift aan de faculteit Onderwijswetenschappen van de Open Universiteit. Op donderdag 15 december 2022 om 13.30 uur verdedigt zij aan de Open Universiteit in Heerlen haar proefschrift met als titel 'You see? Investigating the Effects of Different Types of Guidance in Eye Movement Modeling Examples'. Haar promotores zijn prof. dr. Halszka Jarodzka, Open Universiteit en prof. dr. Tamara van Gog, Universiteit Utrecht. Copromotor is prof. dr. Saskia Brand-Gruwel, Hogeschool Zuyd. De promotie is live bij te wonen en online te volgen via ou.nl/live.