'Ketentransparantie wordt bereikt door samenwerking, niet door rigide strafmaatregelen'

Dit is een expertquote van Martijn Moerkerk en Steven van Dalen, resp. Partner en Senior Manager Strategy & Transformation bij Boer & Croon

U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen, met vermelding van de naam van de expert en organisatie. Aanleiding: De Braziliaanse Heineken-zaak laat zien dat ketenaansprakelijkheid kan werken

Toezichthouders en bedrijven moeten meer samenwerken om tot een volledige ketentransparantie te komen. Dat betekent niet dat toezichthouders hun controlerende taak moeten verzaken, maar wel dat er kan worden gecommuniceerd over risico’s van misstanden, zonder dat daar direct strafmaatregelen op volgen.

Wet- en regelgeving is belangrijk, net als handhaving. Maar gebruik die als stok achter de deur, als blijkt dat bedrijven hun inspanningsverplichting verzaken.

Als toezicht en het bedrijfsleven lijnrecht tegenover elkaar staan, dan remt dat de voortgang waar beide partijen naar streven. Let wel, bij vastgestelde misstanden, is handhaving natuurlijk belangrijk, anders krijgen we een toezichthouder zonder tanden. Hoe dichterbij de invloedssfeer van het betreffende bedrijf, hoe strenger het toezicht.

Ketenverantwoordelijkheid is binnen de verduurzamingsinspanningen van bedrijven een van de grootste uitdagingen. Wie een toeleverancier of een distribiteur heeft die de wet overtreedt kan hiervoor verantwoordelijk worden gesteld. In Brazilië loopt een bedrijf het risico om op een zwarte lijst te komen, zoals Heineken laatst dreigde te overkomen toen misstanden bij een transporteur aan het licht kwamen. Heineken heeft direct haar verantwoordelijkheid genomen door procedures aan te scherpen, met behulp van software te monitoren of werktijden worden gerespecteerd en investeringen te doen voor betere werkomstandigheden.

Heineken geeft in deze case het goede voorbeeld. Dit is de weg voorwaarts om als samenleving te verduurzamen. Het is een goede zaak dat een bedrijf minstens een inspanningsverplichting heeft om in zijn keten te zorgen dat binnen de keten alles volgens de regels verloopt. Maar we schieten er niets mee op als we bedrijven, bij constatering van een misstand in een complex deel van de keten, direct publiekelijk veroordelen, beboeten of nog erger.

Laten we bedrijven beoordelen op de wijze waarop zij misstanden in hun keten proberen tegen te gaan, waarop zij geconstateerde fouten weten te corrigeren en waarop zij risico’s op misstanden weten te minimaliseren.

Dus als een inspectie achter (risico’s op) misstanden komt in een complexe keten zoals die van Heineken, moet deze de kans krijgen de boel verder te onderzoeken en te repareren. Op die manier kunnen bedrijven, consumenten en overheid gezamenlijk voorwaarts bewegen.

Er is goede software op de markt waarmee automatisch databases en nieuwsberichten worden gescand op misstanden. Maar dit kan nooit honderd procent zekerheid bieden. Uiteindelijk zullen partijen in de keten met elkaar in gesprek moeten gaan. Toezichthouders kunnen hier een faciliterende rol in spelen. Wanneer alle betrokken partijen samenwerken, komen we sneller vooruit.