Dat de zorg inmiddels gemiddeld 7.000 euro per Nederlander per jaar kost, is geen natuurverschijnsel maar het gevolg van keuzes. Natuurlijk speelt de vergrijzing mee: we leven langer, vaak met chronische aandoeningen. Ook medische innovaties en dure geneesmiddelen drukken stevig op de begroting.
Maar minstens zo bepalend is het systeem zelf. Het huidige contracteerbeleid dwingt zorgaanbieders tot jaarlijkse, tijdrovende onderhandelingen met verzekeraars. Dat leidt tot bureaucratie, versnippering en regels die samenwerking eerder remmen dan stimuleren. Artsen en verpleegkundigen besteden een fors deel van hun tijd aan formulieren die vooral de administratie dienen, terwijl patiënten daar nauwelijks iets van merken.
Daarbovenop komt een structureel probleem: zorg valt lang niet altijd direct op de juiste plek. Niet elke behandeling hoort standaard in het ziekenhuis; veel zorgvragen kunnen beter en goedkoper worden opgevangen in een eerstelijnskliniek, behandelcentrum of zelfs thuis. Als dat niet goed geregeld is, ontstaan dubbele diagnostiek, slechte overdracht en onnodige doorverwijzingen. Het RIVM en het Zorginstituut Nederland schatten dat hiermee 10 tot 15 procent van alle zorguitgaven gemoeid is, miljarden die niet ten goede komen aan betere zorg.
Tel daar de arbeidstekorten bij op, waardoor steeds vaker tegen hoge tarieven extern personeel wordt ingehuurd, en de rek is er snel uit. En er speelt nóg iets: ook patiënten zelf dragen bij aan de druk. De vanzelfsprekendheid dat elke klacht direct en onbeperkt onderzocht of behandeld moet worden, vergroot de zorgvraag enorm. Zonder betere voorlichting en verwachtingsmanagement blijven we meer zorg consumeren dan nodig is. Zolang preventie en patiënt-educatie geen serieuze prioriteit krijgen, blijven we dweilen met de kraan open.
De conclusie is helder: de stijgende kosten komen niet alleen door méér zorg, maar vooral door hóe we zorg organiseren, financieren én gebruiken. Willen we de zorg houdbaar houden, dan vraagt dat lef: durf om bureaucratie en inefficiëntie te schrappen, het stelsel te vereenvoudigen, samenwerking te belonen boven concurrentie, en patiënten eerlijk te betrekken bij wat wel en niet zinnig is. Alleen zo blijft de zorg toegankelijk, betaalbaar en menswaardig.
