De Plastic Wijzer roept op tot radicaal andere manier van omgang met plastic verpakkingen

2050: 100% fossielvrij verpakken, 0% zwerfafval van verpakkingen en 0% schade aan mens en milieu

Plastic is overal. We kunnen niet zonder en het is nodig voor een duurzame toekomst, bijvoorbeeld om voedselverspilling tegen te gaan. Tegelijk is het schadelijk voor het milieu en onze gezondheid. Nu is het moment om samen een grondstoffentransitie te starten voor een echt circulaire economie. Dat lukt niet via het optimaliseren of innoveren van ons huidige systeem. Wel door anders denken en handelen bij de productie en het gebruik van plastic verpakkingen. Eerst werd ons energiesysteem fossielvrij, nu volgt na de energietransitie de grondstoffentransitie. Dit maakt Stichting Afvalfonds Verpakkingen vandaag bekend tijdens de lancering van De Plastic Wijzer, de toekomstvisie op circulair plastic.

Onze belofte voor 2030:

·       100% inzamel- en hergebruiksystemen in NL zijn kwalitatief hoogwaardig en uniform

·       100% van de producenten/importeurs krijgen hun aandeel recyclaat terug

·       100% van de verpakkingen zijn recyclebaar

·       waar mogelijk zijn verpakkingen herbruikbaar

·       plasticgebruik verpakkingen gaat omlaag zonder negatieve substitutie

Stichting Afvalfonds Verpakkingen heeft deze doelen gesteld in de visie die richting geeft aan die systeemtransitie, De Plastic Wijzer. Deze is bedoeld om producenten, importeurs, gemeenten, recyclers en alle andere ketenpartners te inspireren samen werk te maken van circulair plastic in Nederland. De Plastic Wijzer vertelt welke ingrijpende veranderingen in de plastic keten onvermijdelijk zijn bij productie, gebruik, inzameling, sortering en recycling. 

Plastic paradox

Volgens algemeen directeur Hester Klein Lankhorst van het Afvalfonds is het grote dilemma hoe we ons bevrijden van de plastic paradox. “De waarde van plastic is groot: licht, hygiënisch, sterk en het houdt producten vers en gaat voedselverspilling tegen. Het heeft de manier waarop we leven, werken en spelen ingrijpend veranderd. Voor een duurzame toekomst hebben we plastic nodig, bijvoorbeeld in zonnepanelen, lichte voertuigen en tegen voedselverspilling De keerzijde is, hoe meer we plastic toepassen, hoe groter de schadelijke effecten zijn op ons milieu en gezondheid. Het is de hoogste tijd om de risico’s van plastic in de samenleving weg te nemen”.

Toekomstperspectief

De Plastic Wijzer stelt heldere en ambitieuze doelen voor een samenleving waarin we minder plastic verpakkingen gebruiken door het alleen nog te gebruiken voor essentiële toepassingen. En geen fossiele grondstoffen meer nodig zijn, met focus op vermindering en hergebruik van plastic verpakkingen en het voorkomen van zwerfafval en microplastics. De Plastic Wijzer beschrijft ook welke ingrijpende veranderingen dit vergt in het huidige systeem van inzameling en recycling van plastic verpakkingen. Uitgangspunt moet zijn 100% fossielvrij en 0% schade aan mens en milieu in 2050 (geen zwerfafval en microplastics).

Nodig hiervoor is: betere kwaliteit van verpakkingen, betere kwaliteit en uniformiteit van inzamelsystemen en betere kwaliteit van recycling. Verder moet het de consument makkelijk worden gemaakt. En we moeten over deze oplossingsrichtingen een maatschappelijk debat voeren en samen keuzes maken. Zodat recyclaat en uiteindelijk biobased plastic zoveel mogelijk fossiel plastic in verpakkingen kan gaan vervangen.

Klein Lankhorst: “De consument moet er in de toekomst op kunnen rekenen dat als er een plastic verpakking om een product zit, dit echt noodzakelijk is, én dat die verpakking geen schade meer toebrengt aan mens en milieu. Daarnaast zullen er steeds meer verpakkingen komen die je als consument zelf weer kunt vullen.”

Anders denken, anders doen

Voor een circulaire economie is een grondstoffentransitie nodig, een radicaal andere manier van denken en handelen bij de productie en het gebruik van plastic verpakkingen. Dat het kan, bewijst de energietransitie. Waar nodig moeten we onze huidige werkwijze, belangen en verdienmodellen durven loslaten.

Van wegwerp naar vermindering en hergebruik

Onze consumptie- en productiemaatschappij is volledig ingesteld op eenmalige verpakkingen. Het zorgt voor extreme efficiency in logistiek, voedselproductie, transport etc. De Plastic Wijzer zet in op vermindering van eenmalige verpakkingen. “We moeten kritisch zijn op het gebruik van plastic, waar kunnen we zonder?” aldus Klein Lankhorst. Ook Europese wetgeving is in de maak om dat proces te versnellen. Het gaat hierbij nadrukkelijk ook om reduce en reuse van verpakkingen.

Van kwantiteit naar kwaliteit

Nu gaan businessmodellen nog teveel over kwantiteit om de gestelde normen te halen. Bedrijven zoals inzamelaars worden daarop afgerekend. Als we de transitie willen versnellen, heb je niet alleen regelgeving en normering nodig, maar zullen de bedrijven ook hun businesscases moeten veranderen. Een forse kwaliteitsverbetering is nodig om de grondstoffentransitie te laten slagen.

Uniforme inzameling: kwaliteit en gemak voor de consument

De inzameling van verpakkingen ligt bij gemeenten. Hierdoor is er in Nederland een grote diversiteit van inzamelsystemen, waardoor het niet mogelijk is om landelijk helder te communiceren hoe we in Nederland de plastic verpakkingen moeten weggooien en te sturen op kwaliteit. Het moet voor elke Nederlander makkelijk en duidelijk zijn wat er wordt verwacht. Dit kan alleen bij één of twee landelijke, uniforme systemen en goede communicatie naar burgers.

Over Stichting Afvalfonds Verpakkingen

Het Afvalfonds Verpakkingen is namens de bedrijven die verpakte producten op de markt brengen verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van die verpakkingen. In 2021 is 80% van alle op de markt gebrachte verpakkingen gerecycled. Dat is ruim boven de Nederlandse doelstelling van 70%. Ook laten we hiermee de EU-doelstelling van 65% (in 2025) ver achter ons. Producenten en importeurs (georganiseerd via Afvalfonds Verpakkingen) nemen dus verantwoordelijkheid. Nederland is zelfs een van de koplopers als het gaat om recycling van verpakkingen; toch hebben we nog een weg te gaan naar een circulaire economie. Samen gaan we voor het beste resultaat. De bedrijven financieren dit systeem gezamenlijk door een bijdrage per verpakking af te dragen aan het Afvalfonds Verpakkingen. Vanaf 1 januari is de producentenverantwoordelijkheid uitgebreid en gaat het Afvalfonds naast huishoudelijke inzameling ook gescheiden inzameling van drankenkartons en glazen- en plastic consumentenverpakkingen van bedrijven (scholen, bedrijven, winkels) organiseren en betalen. Zo zorgt het Afvalfonds Verpakkingen er samen met bedrijven voor dat nog meer afval een tweede leven krijgt als grondstof voor nieuwe producten of verpakkingen. Elke verpakking telt!