Europarlement wil dat EU-toetreding Turkije bevroren blijft

Het toetredingsproces van Turkije tot de Europese Unie moet in de koelkast blijven, zo heeft het Europarlement besloten. De democratie in het land verslechtert alleen maar. Het geopolitieke en strategische belang van Turkije kan dat niet compenseren. Ook zijn de criteria voor het EU-lidmaatschap niet onderhandelbaar.

Ondanks de democratische en pro-Europese aspiraties van een groot deel van de Turkse samenleving kan onder de huidige omstandigheden niet verder worden gesproken met Ankara over EU-toetreding. Dat staat in een rapport over de relatie met Turkije, dat door een meerderheid van het Europees Parlement is aangenomen. De Turkse regering heeft gefaald in het aanpakken van fundamentele democratische tekortkomingen, aldus het rapport.

In plaats van democratischer te worden, is in Turkije sprake van een aanhoudende verslechtering op dit gebied. Het land glijdt af naar een volledig autoritair model dat niet aansluit bij de waarden van de EU. De Europarlementariërs zijn diep bezorgd over de voortdurende onderdrukking van kritische geluiden in Turkije. Ze keuren de harde onderdrukking van de recente vreedzame protesten en de vervolging van honderden demonstranten af.

Het Europarlement ziet het opsluiten van burgemeester Ekrem İmamoğlu van Istanbul als een politiek gemotiveerde zet om zijn deelname aan de komende verkiezingen te verhinderen. Hij wordt gezien als een legitieme tegenstander van de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan. Met deze acties duwen de huidige Turkse autoriteiten het land verder richting een volledig autoritair model, aldus het Parlement.

Turkije is een EU-kandidaat-lidstaat en onderhandelt al jaren over toetreding. Wat het Europarlement betreft, blijven de onderhandelingen bevroren. Ook kan niet gemarchandeerd worden met de onderhandelingscriteria, zoals het hebben van stabiele instellingen die onder meer democratie, de rechtsstaat, mensenrechten, de bescherming van minderheden en goede betrekkingen met buurlanden garanderen.

Wel zien de Europarlementariërs dat een meerderheid van de Turkse samenleving de democratie en de EU onderschrijft. Vooral onder de Turkse jongeren is hier grote animo voor. Dat is een belangrijke reden om het toetredingsproces van Turkije niet definitief stop te zetten, zelfs als het bevroren is. Ook kan met de Turkse regering hechtere samenwerking worden aangegaan, onder andere op het gebied van klimaatactie, energiezekerheid en terrorismebestrijding.

Het Europarlement ziet ook de belangrijke geopolitieke en strategische positie van Turkije in. Het land is een belangrijke partner in het Zwarte Zeegebied, Oekraïne en het Midden-Oosten. Turkije is een strategische partner en een NAVO-bondgenoot. Ook zijn er al sterke banden op het gebied van veiligheid, handel, economie en migratie. Daarom is het belangrijk om een dialoog open te houden en de samenwerking te verdiepen.

Europarlementariër en schaduwrapporteur Malik Azmani (VVD) noemt samenwerken met Turkije een strategische noodzaak. ‘Tegelijkertijd heeft de EU een verantwoordelijkheid: door duidelijke verwachtingen te stellen met kernwaarden zoals democratie, mensenrechten en de rechtsstaat. Gebruik het niet alleen om op de tekortkomingen van Turkije te wijzen, maar ook om een slimme EU-strategie te ontwikkelen die nauwere samenwerking combineert met stevige en principiële druk. Een strategie die onze wederzijdse belangen dient. Dat is niet alleen het juiste om te doen, het is ook een win-win.’