'Waarborgen van sociale veiligheid is meer dan een morele verplichting'

We zijn het er met zijn allen over eens dat mensen zich op het werk, school en in de openbare ruimte veilig moeten voelen. Daarom is sociale veiligheid een actueel thema. Het is echter ook een etiket dat te pas en te onpas wordt gebruikt voor situaties die mensen als onprettig ervaren. Dat helpt niet om tot een oplossing te komen voor dit belangrijke vraagstuk.

Het is allereerst essentieel om helder te maken wat we hieronder verstaan. Sociale veiligheid betekent dat mensen gevrijwaard zijn van grensoverschrijdend en ongewenst gedrag. Denk bijvoorbeeld aan ongepaste opmerkingen, verbale agressie en seksuele intimidatie. Het is belangrijk dat organisaties goed begrijpen hoe zij sociale veiligheid kunnen waarborgen en vergroten. Dit vraagt om een benadering op drie fronten.

Structuur

Een belangrijk onderdeel van het waarborgen van sociale veiligheid is het verkleinen van hiërarchische verschillen binnen een organisatie. Dit kan bijvoorbeeld door functionele en hiërarchisch leidinggevende taken te splitsen en door teams kleiner te maken. Door bestaande machtsstructuren aan te pakken, verklein je de kans op misbruik van macht.

Cultuur

Organisaties kunnen cultuurverandering stimuleren door middel van voorbeeldgedrag van leidingen en medewerkers goed uit te rusten. Voor het juiste gedrag moeten medewerkers weten, willen en kunnen, maar ook durven en mogen. Trainingen, gedragscodes en e-learnings kunnen handige middelen zijn – maar organisaties moeten starten bij een analyse: wat kan er beter in de huidige cultuur? En vanuit die analyse kiezen voor de juiste middelen, deze middelen inzetten en het effect evalueren.

Ondersteunend systeem

Veel organisaties spannen zich oprecht in om sociale veiligheid te waarborgen, maar de praktijk laat vaak te wensen over. Het is niet voldoende om een beleid of klachtenregeling op papier te hebben staan; het moet ook daadwerkelijk functioneren. Daarvoor is een solide ondersteuningssysteem nodig dat bestaat uit een plek waar je laagdrempelig en veilig kan melden, toegankelijke vertrouwenspersonen en transparante en duidelijke regelingen. Zorg ervoor dat mensen weten waar ze terecht kunnen met waar ze mee zitten, dat er sprake is van goede opvolging en van adequate nazorg.

Sociale veiligheid maakt organisaties vitaler

Sociale veiligheid is niet alleen een morele verplichting, het is ook voor de prestaties van de organisatie van groot belang. Organisaties waar sociale onveiligheid heerst, hebben vaak te maken met een hoger verloop van personeel, minder productiviteit en een slechte werksfeer. Er zijn dus voldoende redenen om sociale veiligheid tot een speerpunt te maken van het beleid van iedere organisatie.