'Discussie over coldcases en DNA-banken legt breder probleem bloot'

Deze week uitten advocaten en ethici kritiek op het kabinetsplan om bij coldcase-zaken meer gebruik te maken van DNA-databanken die zijn opgezet voor stamboomonderzoek. Het steeds toevoegen van nieuwe toepassingen is slechts één van de problemen rond de groeiende mogelijkheden voor analyse en opslag van menselijk DNA. Het belang van een brede, maatschappelijke discussie hierover wordt steeds groter.

Je stuurt wat wangslijmvlies naar een bedrijf, omdat je benieuwd bent naar informatie over je stamboom. En jaren later worden je DNA-gegevens gebruikt voor het oplossen van een moordzaak. Dit moet mogelijk zijn, vinden PVV, VVD, NSC en BBB. In hun hoofdlijnenakkoord staat dat de partijen bij coldcase-zaken willen ‘inzetten’ op het gebruik van genealogische DNA-databanken.

In Nieuwsuur uitten advocaten en ethici deze week kritische kanttekeningen bij dit plan. Ze wijzen er onder meer op dat het niet alleen gaat om DNA van de persoon die het wangslijmvlies opstuurt, maar ook om DNA-gegevens van (verre) familieleden, zonder dat die daarvoor toestemming hebben gegeven.

Maar het probleem is breder. Onderzoek van het Rathenau Instituut laat zien dat het delen, combineren en gebruiken van DNA-data steeds verder toeneemt. Gevoelige informatie komt hierdoor in handen van verschillende publieke en commerciële spelers uit allerlei landen. Hierdoor is het moeilijk te reguleren en te controleren wat er precies met die data gebeurt. Ons onderzoek laat zien dat publieke waarden en mensenrechten, zoals autonomie, veiligheid en rechtvaardigheid, onder druk kunnen komen.

Hoe we als samenleving willen omgaan met het snel toenemende gebruik van DNA-gegevens, vraagt om een brede politieke en maatschappelijke discussie. De plannen van het kabinet zijn een extra aanleiding om hiermee haast te maken.