'Gemeenten moeten alle zeilen bijzetten voor mensen met beperking'

Als onderzoeker bij Movisie onderschrijf ik de kritiek in het gisteren gepubliceerde VN-rapport dat Nederland onvoldoende doet om de samenleving toegankelijk te maken voor mensen met een beperking. Met dit rapport tikt de hoogste autoriteit op het toezien hoe landen het VN-verdrag Handicap naleven de Nederlandse regering op de vingers. Het VN-comité geeft een reeks scherpe aanbevelingen. Zo vindt het comité de grote verschillen tussen gemeenten onaanvaardbaar.

Jaar op jaar stelt ook Movisie samen met de VNG vast dat er grote verschillen zijn tussen gemeenten. Uit de laatste Flitspeiling VN-verdrag Handicap in gemeenten blijkt dat sommige gemeenten flink aan de slag zijn, maar ook dat slechts 53 procent van de gemeenten in dit onderzoek een (verplichte) Lokale Inclusie Agenda in ontwikkeling of uitvoering heeft. Acht jaar na de ondertekening van het verdrag door Nederland heeft bijna de helft van de gemeenten de zaakjes nog niet op orde. Hoog tijd dat gemeenten alle zeilen bijzetten.

Betrek ervaringsdeskundigen

Uit de flitspeiling blijkt ook dat gemeenten het betrekken van ervaringsdeskundigen en hun organisaties als knelpunt zien, terwijl dit een belangrijke factor is bij een succesvolle implementatie van het verdrag. Ervaringskennis moet niet eenmalig worden benut om een vinkje te kunnen zetten, maar structureel een plek krijgen. Het continue proces van ervaringen ophalen, verzamelen, vertalen en weer terugkoppelen, kan zorgen dat beleid steeds opnieuw getoetst wordt aan de mensen om wie het gaat. Daardoor neemt niet alleen het draagvlak en de betrokkenheid toe, maar ook de kwaliteit en toepasbaarheid van beleid. Uit gesprekken met ervaringsdeskundigen en beleidsmakers uit gemeenten blijkt dat het helpt om de wettelijke plicht van de implementatie van het verdrag te benadrukken, zichtbaarheid te vergroten en te werken aan verwachtingsmanagement.

Een ander mensbeeld

Het lijkt erop dat het sociale model van een beperking nog niet overal is doorgedrongen bij gemeenten, terwijl het centraal staat in het VN-verdrag Handicap. Want een persoon is niet van zichzelf gehandicapt, maar een handicap ontstaat als een persoon met een beperking een probleem ervaart om deel te nemen aan de maatschappij. Een simpel voorbeeld: het is niet de rolstoel die maakt dat iemand een gebouw niet binnen kan, maar de trappen bij de ingang. Wetgeving en beleid moet vanuit dit mensbeeld worden gemaakt – samen met mensen met een beperking zelf.