'Voor verantwoorde keuzes over AI moet je naar hele keten kijken'

De grote hoeveelheid stroom die nodig is om teksten en afbeeldingen te maken met kunstmatige intelligentie (AI) is deze week volop in het nieuws. Maar stroomgebruik is slechts één van de vele manieren waarop onze samenleving geraakt wordt door AI. Willen we bewuste keuzes maken over het gebruik ervan, dan moeten we AI niet zien als een handige app, maar als een complexe keten – bestaande uit grondstoffen, mensenwerk en data.

Het gebruik van generatieve AI slokt tot wel 20 procent van het wereldwijde stroomverbruik van datacenters op. Dat heeft gevolgen: naarmate datacenters meer energie vragen, blijft er minder over voor bewoners en bedrijven in de omgeving. Het stroomverbruik van datacenters zal toenemen nu ook zoekmachines als Google generatieve AI gaan integreren in hun zoekresultaten.

Maar de maatschappelijke impact van AI gaat veel verder dan energieverbruik, signaleert het Rathenau Instituut. Achter elke vraag aan bijvoorbeeld ChatGPT of Gemini schuilt een systeem dat afhankelijk is van zeldzame grondstoffen, laagbetaald werk onder slechte arbeidsomstandigheden, en onrechtmatig verzamelde data. Zo zijn er wereldwijd miljoenen mensen werkzaam als clickworkers en ghostworkers. Achter de schermen beoordelen zij afbeeldingen en teksten op racisme en seksisme. 

Als we als samenleving kritisch willen kijken naar wat AI werkelijk doet, wat het oplevert én wat het kost, dan moeten we kijken naar de hele keten achter AI. Pas dan kunnen we bewuste en verantwoorde keuzes maken.