Tentoonstelling over de vernietigende kracht van propaganda

In het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht opent op 10 juli 2020 de tentoonstelling ‘Nazipropaganda voor de jeugd, 1933-1945’. Deze tentoonstelling neemt de bezoeker mee in de belevingswereld van de Duitse jeugd voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog en laat zien hoe een hele generatie jongeren werd gemanipuleerd. De tentoonstelling maakt bewust dat het ook nu, 75 jaar na de oorlog, belangrijk blijft elke vorm van media kritisch te beoordelen.

Hakenkruizen in schoolboekjes en op speelgoed. Tekeningen en foto’s van Adolf Hitler in kinder- en jeugdboeken. Een verzamelalbum met sigarettenplaatjes van de nationaalsocialistische partij. Tussen 1933 en 1945 werd de Duitse jeugd op geraffineerde en grondige wijze door het nationaalsocialistisch regime verleid en beïnvloed. In woord en beeld werden jongeren doordrongen van Hitlers idealen van saamhorigheid, vaderlandsliefde en opofferingsgezindheid.

Stap in de belevingswereld van de Duitse jeugd

De tentoonstelling ‘Nazipropaganda voor de jeugd, 1933-1945’ laat beeldpropaganda zien in de omgeving waarin ze toen ook te zien was: thuis, op straat en in de klas. Subtiel maar onontkoombaar. Meer dan 300 schoolboeken, prentenboeken, wandkaarten, schoolplaten, dagboeken, sigarettenplaatjes-albums en jeugdliteratuur, leggen in deze tentoonstelling de mechanismen van manipulatie en beïnvloeding van de Duitse jeugd bloot. Het contrast tussen de ogenschijnlijk onschuldige propagandaplaatjes en de verschrikkelijke gevolgen van de oorlog kan bijna niet groter. 

Een unieke samenwerking

Voor het eerst is de unieke collectie van Gerard Groeneveld (auteur van ‘Hitlers jongste hoop') in een museum te zien, aangevuld met objecten uit de collecties van de Universität Würzburg, het Schulmuseum Bremen en andere bruikleengevers. De tentoonstelling is ontwikkeld met steun van het vfonds, VSBfonds, Fonds21 en de provincie Zuid-Holland.

Vergroten mediawijsheid van een nieuwe generatie

In het bijbehorende educatieve programma ‘Beeld en Boodschap’ laat het museum zien hoe beïnvloeding tot stand komt en wordt verbinding gemaakt met de actualiteit. Scholieren en studenten van groep 7/8, het vo, mbo en hbo leren om beeld kritisch te lezen. Ze ontwikkelen hun beeldgeletterdheid, worden zich bewust van propaganda in verleden en heden en vergroten hun mediawijsheid in een tijd waarin fake news aan de orde van de dag is.

Over het Nationaal Onderwijsmuseum

Het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht toont de vele aspecten van het onderwijs en de invloed ervan op de jeugdcultuur. Het museum beheert een collectie van meer dan 390.000 voorwerpen uit het onderwijs, die in vaste en diverse tijdelijke thematische tentoonstellingen te zien zijn. Nationaal speelt het museum tevens een belangrijke rol als kennisinstituut op het gebied van het Nederlandse onderwijs en de Nederlandse onderwijsgeschiedenis. Internationaal is het museum een voorbeeld van een nieuwe generatie school­ en onderwijsmusea en mede-initiator van internationale samenwerkingsverbanden. 

Afbeelding:

Afbeelding uit ‘Das Jahr voller Freude’, lesmethode voor aanvankelijk leesonderwijs (1934). Collectie Gerard Groeneveld.

Campagnebeeld van de tentoonstelling 'Nazipropaganda voor de jeugd, 1933-1945'