Rijke landen geven onvoldoende klimaatsteun terwijl arme landen juist meer nodig hebben

De door rijke landen geleverde financiële klimaatsteun aan ontwikkelingslanden blijft ver achter bij de toegezegde $ 100 miljard per jaar. Tegelijkertijd is een veelvoud van dit bedrag nodig. De werkelijke waarde van de geleverde klimaatfinanciering aan ontwikkelingslanden is minder dan een derde van het gerapporteerde bedrag. Ondertussen blijft uitvoering van het Parijse Klimaatakkoord achter waardoor de 1,5 graden Celsius doelstelling verder uit zicht verdwijnt en worden steeds meer landen getroffen door klimaatverandering. Dit blijkt uit het nieuwe Oxfam rapport dat vandaag wordt gepubliceerd bij de start van de jaarlijkse VN-klimaatonderhandelingen in Bonn.

Het nieuwe Oxfam-klimaatrapport Climate Finance Shadow Report 2023 analyseert de $ 83,3 miljard aan klimaatfinanciering die donoren over 2020 rapporteerden. De werkelijke waarde van deze klimaatfinanciering wordt door Oxfam ten hoogste geschat op $ 24,5 miljard in 2020 als verschillende vormen van overrapportage worden afgetrokken. Slechts $ 9,5 tot 11,5 miljard hiervan was specifiek bestemd voor klimaatadaptatie – dit is cruciale financiering voor landen om zich te kunnen weren tegen de toenemende schade van de klimaatcrisis. 

Oxfam Novib klimaatexpert en mede-auteur van het rapport Bertram Zagema: "Denk niet dat $11,5 miljard dollar in de buurt komt van wat lage- en middeninkomenslanden nodig hebben om hun mensen te helpen om te gaan met meer en grotere overstromingen, orkanen, hittegolven, droogte en andere schade die veroorzaakt wordt door klimaatverandering. Alleen de jaarwinst van $ 40 miljard van Shell in 2022 was al ruim drie keer hoger dan de $ 11,5 miljard aan geleverde adaptatiefinanciering wereldwijd "

Het Oxfam-rapport verwijst naar berekeningen van instellingen zoals het VN-milieuprogramma UNEP en het VN-klimaatpanel IPCC, die laten zien dat een veelvoud van $100 miljard per jaar nodig is om ontwikkelingslanden te helpen de klimaatcrisis onder controle te krijgen. Als dat niet lukt, ontstaat nog meer klimaatschade, waardoor de rekening nog veel hoger uit zal vallen. De komende twee weken in Bonn, en later in het jaar tijdens VN-Klimaattop in Dubai, wordt onderhandeld over een nieuw financieel doel voor de klimaatfinanciering vanaf 2026.

Slechts een kwart van de publieke klimaatfinanciering wordt verstrekt in de vorm van giften terwijl het merendeel bestaat uit leningen, inclusief commerciële leningen. Daardoor vergroot de klimaatfinanciering de al bestaande schuldencrisis in veel ontwikkelingslanden. Recent onderzoek laat zien dat 91 ontwikkelingslanden dit jaar gemiddeld 16,3% van hun overheidsinkomsten kwijt zijn aan rente en aflossingen. Analyse van het IMF laat zien dat 36 van de 73 lage-inkomenslanden al in een schuldencrisis zitten of op de rand daarvan staan.

“Ontwikkelingslanden die maar weinig schuld hebben aan de klimaatcrisis, worden wel keihard getroffen,” aldus Zagema. “Het is onethisch om hen leningen aan te bieden en rente te laten betalen om klimaatverandering aan te pakken. Het is alsof je een lening aanbiedt aan de eigenaar van de auto die je net zelf total loss hebt gereden.”

Komende donderdag debatteert de Kamer over de Voorjaarsnota van het kabinet: “Door de voorgestelde miljardenbezuinigingen van de regering op het budget voor ontwikkelingssamenwerking staat de Nederlandse bijdrage aan klimaatfinanciering op de tocht. Als één van de landen met de grootste uitstoot, zou Nederland zijn klimaatfinanciering juist fors moeten verhogen. We geven miljarden uit aan klimaatbeleid in eigen land, dat is heel goed. Maar we moeten ook verantwoordelijkheid nemen voor de kosten van klimaatmaatregelen in ontwikkelingslanden,” zo stelt Zagema.