Voorzichtige verbetering financiële gezondheid Nederlandse huishoudens

Toch blijft percentage Nederlandse huishoudens financieel Kwetsbaar of financieel Ongezond hoog met 53 procent

Deloitte publiceert vandaag de derde editie van het jaarlijks terugkerende onderzoek naar de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens. Waar 2022 economisch gezien een zwaar jaar was, zien we in 2023 voorzichtige verbetering. In 2023 nam zowel het aandeel financieel Gezonde huishoudens (26% ten opzichte van 21% in 2022) als het aandeel financieel Toereikende huishoudens (21% ten opzichte van 19% in 2022) toe. Het aandeel financieel Kwetsbare en financieel Ongezonde huishoudens is kleiner geworden, van opgeteld 60% in 2022 naar 53% in 2023. Het is daarmee nog te vroeg om te stellen dat een structureel opwaartse beweging is ingezet.

Om inzicht te krijgen in de financiële gezondheid van Nederland en deze te kunnen meten, heeft Deloitte in samenwerking met het Nibud en academici van Tilburg University en Universiteit Leiden, onderzoek uitgevoerd onder 5.001 Nederlandse huishoudens.  

“Met onze meetmethodologie maken we onderscheid in financiële gezondheid. We drukken die uit in vier unieke financiële gezondheidsniveaus, elk met eigen dynamieken en aandachtspunten”, zegt Wendy Brink - den Nieuwenboer, onderzoeker op dit thema en Director Risk Advisory bij Deloitte. “Vooral de financieel Kwetsbare huishoudens moeten we niet vergeten; zij worden vaak over het hoofd gezien, omdat ze in staat zijn om net wel rond te komen.  Maar ze missen een stevige financiële buffer. Proactieve hulp kan hen beschermen tegen terugval en zorgen voor een financieel gezondere toekomst.”

Arjan Vliegenthart, Directeur Nibud: “Het is fijn dat er wat meer lucht komt voor veel huishoudens, tegelijkertijd stapelen de problemen zich bij bepaalde groepen, daar is echt werk aan winkel. “

Enkele resultaten uit het onderzoek:

Voorzichtige verbetering financiële gezondheid Nederlandse huishoudens

Nederlandse huishoudens waren in 2023 beter in staat om de verschillende domeinen van financiële gezondheid in balans te houden. Door loonstijgingen, steunmaatregelen zoals de energietoeslag, en de daling in inflatie, kregen huishoudens meer ademruimte om de inkomsten en uitgaven in balans te houden. Daardoor was een groter aandeel Nederlandse huishoudens ook in staat om financiële buffers op/uit te bouwen. Dit resulteerde dan ook in een verbetering van de domeinscores op de domeinen Inkomen, Uitgaven en Sparen. De scores op de domeinen Lenen en Planning laten weinig verschuivingen zien en hoewel het meest constant over de afgelopen drie jaar is ook op deze domeinen ruimte voor verbetering.

41% van de Nederlanders praat zelden tot nooit over hun financiën

Een belangrijke voorwaarde om Nederlanders te kunnen helpen met hun financiën is dat zij bereid zijn om hierover te praten. Als er niet over financiële zaken gesproken wordt, kunnen problemen langer ongezien blijven. Uit het onderzoek blijkt echter dat Nederlanders niet makkelijk een gesprek aangaan over hun financiële zaken. 41% van de Nederlanders praat zelden tot nooit over hun financiën. 15% van de Financieel Ongezonde Nederlanders praat nooit over hun financiën. 32 % van de groep vindt het onderwerp te persoonlijk, 34% heeft er geen behoefte aan en 11% schaamte zich voor hun situatie.

18-24-jarigen doen het financieel beter, maar blijven kwetsbaar en nemen wel risico’s

18-24-jarigen bevinden zich in een fase waarin fouten maken deel uitmaakt van het financiële leerproces, maar waarin ook het fundament voor financiële gezondheid wordt gelegd. Ondanks dat een groter deel van de 18-24-jarigen in 2023 financieel Gezond is (18% tegenover 10% in 2022), blijft het zorgwekkend dat nog steeds ruim twee derde van de 18-24-jarigen financieel Kwetsbaar (35%) of financieel Ongezond (34%) is. Daarnaast geven 18-24-jarigen vaker geld uit aan risicovollere producten en/of diensten. Eén op de zes gokte online in 2023, 19% stopte geld in cryptovaluta en 44% maakte gebruik van achteraf betalen, ook wel Buy now, Pay Later genoemd.

Verschil tussen mannen en vrouwen is groter geworden

Zowel mannen als vrouwen hadden in 2023 vaker het gezondheidsniveau financieel Gezond of financieel Toereikend, een positieve ontwikkeling. Toch is het verschil tussen mannen en vrouwen groter geworden; mannen maakten in 2023 een grotere inhaalslag dan vrouwen. Ondanks voorzichtige verbeteringen, bevinden vrouwen zich nog steeds vaak in een onzekere financiële situatie. Qua financieel gedrag zien we een aantal interessante verschillen tussen mannen en vrouwen. Zo deden vrouwen (45%) in 2023 vaker dan mannen (30%) aankopen waar ze achteraf spijt van hadden en maakten vrouwen vaker gebruik van Buy Now, Pay Later (45% van de vrouwen versus 27% van de mannen).

# # #

Onderzoeksverantwoording

Deloitte heeft in 2023 voor de derde keer onderzoek gedaan naar de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens. Hiervoor zijn in november 2023 5001 respondenten bevraagd naar hun gedrag, houding en kennis ten aanzien van de onderliggende domeinen Inkomen, Uitgaven, Sparen, Lenen en Planning, en de balans daartussen.

Het onderzoek is ontwikkeld en uitgevoerd in samenwerking met het Nibud en academici van Tilburg University en de Universiteit Leiden. Dit rapport is verder verrijkt met specifieke expertise over, en ervaring met, het onderwerp financiële gezondheid van ABN AMRO, ING en Nationale Nederlanden.

De resultaten zijn gebaseerd op een representatieve afspiegeling van Nederland op basis van leeftijd, geslacht, regio en inkomen. Indien nodig is een weging toegepast op de data. De vragenlijst is online gedaan en in het Nederlands is uitgezet. Hierdoor zijn groepen die mogelijk extra (financieel) kwetsbaar zijn zoals laaggeletterden, mensen met een lage digitale vaardigheid en anderstaligen niet meegenomen.