Nieuwe wereldwijde index toont aan dat landen tekortschieten bij aanpak van ongelijkheid

Krakende gezondheidssystemen, ontbrekende socialezekerheidsstelsels en slechte arbeidsvoorwaarden hebben ervoor gezorgd dat de meeste landen in de wereld slecht voorbereid zijn op de coronapandemie. Dit blijkt vandaag uit de nieuwe Commitment to Reducing Inequality Index van Oxfam en Development Finance International (DFI). De Index (CRII) toont aan dat, voorafgaand aan de pandemie, slechts 26 van de 158 onderzochte landen de aanbevolen 15 procent van hun nationale budget aan gezondheidszorg besteedden. In 103 landen kan één op de drie werknemers geen aanspraak maken op fundamentele arbeidsrechten en bescherming zoals ziekteverlof met behoud van salaris. Nederland komt niet verder dan een 23ste plaats.

De index rangschikt 158 ​​regeringen op basis van hun beleid op publieke diensten zoals gezondheidszorg, belastingen en arbeidsrechten, drie beleidsterreinen die cruciaal zijn voor het verminderen van economische ongelijkheid en het aanpakken van de gevolgen van de coronapandemie. De Index wordt gepubliceerd voorafgaand aan de virtuele jaarvergaderingen van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) die volgende week plaatsvinden.

Esmé Berkhout, beleidsadviseur Oxfam Novib: ‘Het catastrofale falen van regeringen om ongelijkheid aan te pakken, betekent dat de meeste landen bijzonder slecht zijn uitgerust om de strijd aan te gaan met de gevolgen van de coronacrisis. Voor miljarden mensen was een goede toegang tot zorg al niet voorhanden, daarbij krijgen steeds meer mensen nu te maken met armoede door gebrek aan steun in tijden van oplopende werkloosheid.’

Nederland scoort goed op onderdelen zoals publieke diensten (15de plaats) en arbeid (21ste) maar bijzonder slecht op de aanpak van belastingontwijking (93de). Nederland neemt daardoor pas de 23e plaats in op de algemene ranglijst, ver achter de top-10 van landen zoals Frankrijk en Noorwegen. Het schadelijke belastingbeleid van Nederland zorgt nog steeds voor negatieve gevolgen voor andere landen, met name ontwikkelingslanden. Een recent voorbeeld hiervan is hoe Uganda als gevolg van het Nederlandse belastingbeleid miljoenen aan belastingen mis dreigt te lopen bij een olie-exploratieproject in dat land. Dit blijkt uit onderzoek van Oxfam dat vorige week gepubliceerd werd.

Terwijl sommige landen positieve maatregelen invoerden vóór de coronapandemie ― zo verhoogde Zuid-Korea het minimumloon, Botswana, Costa Rica en Thailand verhoogden de uitgaven voor gezondheidszorg en lanceerde Nieuw-Zeeland een 'welzijnsbudget' om kwesties als kinderarmoede en ongelijkheid aan te pakken― neemt geen enkel land genoeg maatregelen om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen. Veel landen in de top van de Index, zoals Duitsland, Denemarken, Noorwegen en het VK, vertragen al decennialang beleid dat ongelijkheid kan verminderen, zoals progressievere belastingheffing.

De index vraagt ook aandacht voor hoe de extreme ongelijkheid uitpakt voor vrouwen en meisjes. Vrouwen, die over het algemeen minder verdienen, minder kunnen sparen en minder baanzekerheid hebben, zijn extra zwaar getroffen door de corona lockdowns. Tegelijkertijd neemt onbetaald zorgwerk en geweld tegen vrouwen juist toe. Bijna de helft van de landen ter wereld heeft geen adequate wetgeving tegen seksueel geweld en tien landen, waaronder Singapore en Sierra Leone, hebben geen wetten inzake gelijke beloning of discriminatie van vrouwen.

“Het schadelijke belastingbeleid van Nederland zorgt nog steeds voor negatieve gevolgen voor andere landen, waaronder ontwikkelingslanden. De recente Nederlandse belastinghervormingen zijn een positieve stap, maar verdere verbeteringen zijn hard nodig om de schadelijke impact van het Nederlandse belastingbeleid wereldwijd te verminderen. Naast de aanpak van belastingontwijking vraagt de coronacrisis om een eerlijke bijdrage van Nederland aan de internationale steun die ontwikkelingslanden nodig hebben om de crisis nu aan te pakken,” aldus Berkhout.