'Aanpak discriminatie begint met gelijkwaardige en inclusieve dienstverlening'

De Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme roept de Nederlandse overheid op meer werk te maken van het tegengaan van discriminatie in de publieke dienstverlening. Nu gebeurt dat nog niet structureel genoeg. Het is het tweede advies van de commissie aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en aan de Tweede Kamer.

Momenteel wordt er vooral reactief opgetreden, omdat veel overheidsorganisaties onvoldoende grip en inzicht hebben in de effecten van hun handelen, aldus de commissie. Daar moet verandering in komen.

Organisaties kunnen zelf aan de slag om discriminatie aan te pakken. Dat start met het prioriteren van inclusieve dienstverlening, en het in kaart brengen van waar en wanneer discriminatie plaatsvindt. Ga er niet vanuit dat dit niet voorkomt in de organisatie. Controleer dat eerst, bijvoorbeeld door een klantentevredenheidsonderzoek of vignettenstudie te doen. Daarna kunnen procedures aangepast worden om te komen tot gelijkwaardige en inclusieve dienstverlening. Denk aan anonimiseren van gegevens, het uitdragen van een antidiscriminatie-norm en waar mogelijk overwegen om beslissingen willekeurig te nemen. Hier horen ook het creëren van een veilige omgeving, kennis opdoen over racisme en het organiseren van solidariteit bij.

Gelijk, met oog voor verschil

Daarnaast is het belangrijk dat je als organisatie staat voor gelijke behandeling, mét oog voor verschil. Het is wettelijk verplicht om iedereen gelijk te behandelen. En niet mensen vanwege hun afkomst of postcodegebied vaker op fraude te controleren of vanuit wantrouwen te benaderen. Aan de andere kant is het juist belangrijk om oog te hebben voor verschillen, zodat zorg- en dienstverlening voor iedereen even toegankelijk is. Denk aan het inzetten van een tolk en het aanbieden van dienstverlening in verschillende talen. Of het aanbieden van een stilte- of gebedsruimte voor mensen die daar behoefte aan hebben.

Uit de wetenschap weten we wat wel en niet werkt om discriminatie effectief te verminderen. Het werkt bijvoorbeeld om de aanpak van discriminatie een integraal onderdeel van de organisatiestructuur te maken. Alleen inzetten op het trainen van medewerkers zonder andere processen binnen de organisatie aan te pakken werkt niet. Ook het inzetten van instrumenten voor screening en diagnoses waarbij het niet bekend is of die geschikt zijn voor (alle) groepen in de samenleving is niet helpend. Als deze instrumenten gebaseerd zijn op mensen die wit zijn, is er risico dat iedereen die niet wit is minder goed behandeld wordt.