'Schaamte en stigma houden mensen weg bij de voedselbank'

Bijna 400.000 mensen in Nederland die recht hebben op voedselbankhulp maken daar geen gebruik van. Dat blijkt uit recent onderzoek van Tilburg University in samenwerking met Voedselbanken Nederland en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het onderzoek toont aan dat er niet alleen een financieel probleem is, maar ook een sociaal en structureel vraagstuk. Mensen durven geen hulp te vragen door angst, schaamte of wantrouwen.

Hulp voelt voor velen onbereikbaar

Volgens Voedselbanken Nederland maken momenteel ongeveer 120.000 huishoudens gebruik van hun diensten. Het werkelijke aantal mensen dat voldoet aan de inkomensgrens ligt veel hoger. Veel mensen die in armoede leven, ervaren gevoelens van schaamte, angst of wantrouwen tegenover instanties. Ze vrezen stigmatisering of worden ontmoedigd door het beeld dat armoede hun eigen schuld is. Uit onderzoek van Movisie blijkt dat deze stigma's en vooroordelen een belangrijke reden zijn waarom mensen geen hulp durven of willen vragen. Het gevolg is dat mensen die recht hebben op ondersteuning, onnodig blijven worstelen.

Tegelijkertijd is het sociale vangnet vaak ingewikkeld georganiseerd. Mensen moeten hun weg vinden door een wirwar van loketten, formulieren en voorwaarden. Voor mensen in een stressvolle situatie, zoals bij schulden of onzeker werk, vormt dit een extra drempel. CBS, SCP en Nibud benadrukken dat langdurige armoede vaak samengaat met overbelasting en stress. Daardoor is het moeilijk complexe systemen te doorgronden. De hulp bestaat, maar voelt voor velen onbereikbaar.

Naar een empathischer en toegankelijker systeem

Een effectieve aanpak vraagt actie op verschillende niveaus. Gemeenten en hulporganisaties kunnen voorzieningen toegankelijker maken, bijvoorbeeld via automatische toekenning of één loket voor armoederegelingen. Maar minstens zo belangrijk is maatschappelijke bewustwording: mensen in armoede verdienen geen oordeel, maar vertrouwen en steun. Daarnaast hebben media, scholen en werkgevers een rol in het doorbreken van stereotiepe beelden over armoede. Zolang het stigma blijft bestaan, blijft de drempel om hulp te vragen onnodig hoog.

Als we niets veranderen, blijven tienduizenden mensen onnodig in armoede. De gevolgen zijn groot: chronische stress, gezondheidsproblemen, verlies van kansen en toenemende ongelijkheid. Armoedebestrijding begint niet alleen bij regels, maar bij erkenning en menselijkheid.