Opinie Hof lijnrecht tegenover brede kritiek op investeringsarbitrage

De Advocaat-Generaal van het Europese Hof van Justitie presenteerde vanmorgen een voorlopige opinie over de verenigbaarheid van het arbitragemechanisme ICS - een afgeleide van het zeer omstreden ISDS - in CETA, het EU handelsverdrag met Canada: zulke internationale investeringsgeschillenbeslechting zou Europees recht niet bijten volgens de Advocaat-Generaal. De definitieve opinie van het Europese Hof volgt later.

In de publieke opinie staat ISDS/ICS zwaar onder druk: Een op 22 januari gelanceerde petitie tegen ISDS/ICS en voor strengere gedragsregels en aansprakelijkheid voor multinationals haalde in een paar dagen al meer dan een kwart miljoen handtekeningen op.

Ook politiek ligt het onderwerp gevoelig: Gisteren organiseerde de Tweede Kamer een rondetafelgesprek over het Nederlandse investeringsbeleid, waar experts kritisch werden bevraagd over nut en noodzaak van ISDS.

De Advocaat-Generaal heeft er kennelijk geen problemen mee dat over de rechtmatigheid van overheidsbeleid in de EU-lidstaten mag worden beslist door drie arbiters, wiens onafhankelijkheid geenszins is gegarandeerd. De Duitse en Europese bonden van rechters staan als het gaat om de verenigbaarheid van ISDS/ICS met het EU-recht diametraal tegenover de Advocaat-Generaal.

Roeline Knottnerus, onderzoeker voor SOMO en TNI: “De Advocaat-generaal negeert de steekhoudende kritiek van wetenschappers, juristen en maatschappelijke organisaties dat miljoenenclaims van bedrijven overheden huiverig kunnen maken om sociale maatregelen of strenger milieu- en klimaatbeleid in te voeren. Wij adviseren het Hof deze opinie niet over te nemen.”  

Het Europese Hof van Justitie is niet verplicht om een voorlopige uitspraak van de Advocaat-Generaal te volgen, zoals bleek in het Achmea-arrest van vorig jaar. In afwijking van de opinie van de Advocaat-generaal liet het Europese Hof toen weten dat een arbitrageregeling tussen investeerders en staten zoals opgenomen in het investeringsakkoord tussen Nederland en Slowakije onverenigbaar is met het Unierecht. Naar aanleiding van het Achmea-arrest heeft de EU het arbitrage-mechanisme geschrapt uit alle intra-EU investeringsakkoorden. Marieke van Doorn, coördinator Handel Anders!: “Recente schandalen zoals het Volkswagen-emissieschandaal en de belastingdeals met multinationals als Starbucks en Google laten zien hoe grote bedrijven hun macht misbruiken om milieuregels te ontduiken en belasting te ontwijken. Zulke bedrijven middels ICS een extra politiek breekijzer in handen geven om beleidsmakers onder druk te zetten, versterkt het vertrouwen van burgers in de politiek niet.”