Oratie: De invloed van cultuur en financiële kennis op beslissingen over geld

Het idee van de homo economicus, de mens die rationeel financiële beslissingen neemt, is al lang achterhaald. Gedragseconomen stellen keer op keer vast dat mensen behoorlijk irrationeel kunnen zijn bij het nemen van financiële beslissingen, maar in deze gedragsverklaringen blijven twee aspecten relatief onderbelicht: cultuur en financiële geletterdheid. Op vrijdag 8 april 2022 om 16.00 uur gaat Bart Frijns, hoogleraar Finance bij de Open Universiteit, in zijn oratie nader in op deze aspecten.

Normen en waarden versus ratio

Allereerst wordt het belang van cultuur toegelicht. Een onderdeel van cultuur zijn de normen en waarden die een maatschappij belangrijk vindt. Deze normen en waarden beïnvloeden de zienswijzen en het gedrag van de mensen die deel uitmaken van die maatschappij. Risicobereidheid en zelfverzekerdheid zijn bijvoorbeeld mede cultureel bepaald. Cultuur beïnvloedt dus ook financiële beslissingen en gedrag, zoals investeringen, het financieel beleid van ondernemingen of gewoon het omgaan met geld in een huishouden. Met soms behoorlijk 'irrationele' beslissingen als resultaat.

Invloed van cultuur generaties later nog merkbaar

In zijn oratie geeft Bart Frijns tal van voorbeelden van de invloed van cultuur op financiële beslissingen, een onderwerp waar hij al meer dan tien jaar onderzoek naar doet. In een van zijn studies in de Verenigde Staten stelde hij vast dat die invloed van cultuur bijzonder lang doorwerkt. Daar achterhaalde hij, op basis van achternaam en databanken, de historische roots van CEOs en executives. Hij stelde vast dat generaties later de culturele invloed van het land van de voorouders nog steeds te herkennen was in hun financiële beslissingen.

Leren omgaan met geld: helpt dat?

Een andere oorzaak voor irrationele financiële beslissingen is de financiële geletterdheid. Veel mensen kunnen niet goed omgaan met geld omdat ze de kennis en kunde niet hebben. Kun je mensen financiële geletterdheid bijbrengen, en zo ja, hoe dan? En als mensen meer kennis en kunde hebben, gaan ze dan anders - verstandiger - om met geld binnen het huishouden? Het onderzoek van Frijns heeft hierbij extra aandacht voor zzp’ers. Steeds meer mensen starten een eigen bedrijf, ook mensen die weinig verstand hebben van financiën. Wat kun je doen om de financiële geletterdheid van deze zzp’ers te vergroten? En als je ze meer kennis en kunde bijbrengt: nemen ze dan verstandigere, rationele, beslissingen?

Oratie

Prof. dr. Bart Frijns spreekt zijn oratie, getiteld 'Financieel gedrag en besluitvorming: het belang van cultuur en financiële geletterdheid', uit op vrijdag 8 april om 16.00 uur bij de Open Universiteit, Valkenburgerweg 177, in Heerlen. Wie de oratie wil bijwonen, dient zich voor 1 april 2022 aan te melden via ou.nl/uitnodiging. De oratie is ook live te volgen via ou.nl/live.

Over Bart Frijns

Prof. dr. Bart Frijns (Heerlen, 1976) is sinds april 2020 verbonden aan de Open Universiteit als hoogleraar Finance. Hij promoveerde in 2004 aan de Universiteit Maastricht. Na zijn promotieonderzoek heeft hij voor langere tijd in het buitenland gewerkt. In 2012 werd Bart Frijns hoogleraar Finance aan de Auckland University of Technology (Nieuw-Zeeland), waar hij ook leiding gaf aan het Auckland Centre for Financial Research. Hij heeft meer dan 75 wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan en meerdere wetenschappelijke conferenties georganiseerd. Hij is mede-oprichter en -editor van het open access tijdschrift Applied Finance Letters, hoofdredacteur van de Journal of Futures Markets (Wiley) en lid van de redactieraad van de Global Finance Journal (Elsevier). Zijn onderzoeksinteresses zijn breed, maar bij de Open Universiteit richt zijn onderzoek zich vooral op multidisciplinaire thema’s zoals financiële geletterdheid, en de rol van nationale cultuur op financieel gedrag. Per 1 mei a.s. zal Bart de functie van decaan van de faculteit Managementwetenschappen op zich nemen.