Nieuwe Economie Index 2023: Nederlandse economie vertraagt in verduurzaming

18 JAN 2023 16:31 | MVO Nederland

Utrecht, 18 januari 2023 – 16,5 procent van het Nederlands bedrijfsleven is duurzaam. Dat blijkt uit de Nieuwe Economie Index 2023 (NEx), het cijfer dat MVO Nederland jaarlijks toekent aan de duurzaamheid van de Nederlandse economie. De index stijgt daarmee 1,1 procentpunt ten opzichte van 2022, wat de kleinste jaarlijkse stijging is sinds de lancering van de eerste NEx in 2020. “De verduurzaming van onze economie gaat weliswaar vooruit, maar het tempo waarop dat gebeurt neemt elk jaar af. Als we zo doorgaan, komen de duurzame ambities van Nederland en de wereld echt in gevaar”, zegt Maria van der Heijden, directeur-bestuurder van MVO Nederland.

De NEx van 16,5 procent geeft het gemiddelde weer van de scores op zeven thema’s die MVO Nederland gebruikt om een duurzame economie te duiden. Sinds 2020 – toen de NEx op 12,1 procent stond – neemt de NEx elk jaar toe: van 14,1 procent naar 15,4 procent en nu 16,5 procent. De groei stagneert echter, waardoor het onzeker is of Nederland de 20 procent nog haalt in 2025. Dat punt is volgens MVO Nederland essentieel als ons land wil voldoen aan de SDG’s en het Parijs- en grondstoffenakkoord. 

Slechts 4,9 procent van het geld naar duurzaamheid

Verreweg de laagste score in de NEx 2023 is voor het thema nieuwe rijkdom (4,9 procent). Dit thema draait in de basis om ondernemen en investeren vanuit meer dan financiële waardes, denk aan gezondheid, welzijn, tevredenheid en harmonie met de omgeving. De score van 2023 laat zien dat meer dan 95 procent van het geld nog wordt geïnvesteerd in de oude economie, zonder expliciet rekening te houden met de effecten op milieu, mens of samenleving.

“Het extreem lage cijfer voor nieuwe rijkdom maakt duidelijk dat we de geldstromen van pensioenfondsen, verzekeraars en banken nog niet inzetten voor de noodzakelijke transitie naar een duurzame economie. Iedere vertraging in tijd kost uiteindelijk meer geld omdat de kosten van klimaatontwrichting vele malen hoger zijn”, aldus Maria van der Heijden, directeur-bestuurder van MVO Nederland.

Biodiversiteit daalt

Heel verontrustend vindt Van der Heijden de daling op biodiversiteit van 18,3 naar 17,9 procent. Dit laat zien dat de aandacht voor bodem-, water- en luchtkwaliteit – essentieel voor de biodiversiteit – achter- in plaats van vooruit gaat. “Onze natuur staat hevig onder druk. Het bedrijfsleven speelt een essentiële rol in de transitie naar een economie die wél past binnen de grenzen van die natuur. Tot nog toe voelen we die druk wellicht wel, maar handelen we er nog veel te weinig naar. Terwijl het juist de natuur is die zo is verweven met alles wat er nodig is voor een duurzame economie”, aldus Van der Heijden.

“De NEx van 2023 laat zien dat het bedrijfsleven de versnelling die nodig is voor een duurzame economie niet echt inzet. Sterker nog, het lijkt erop alsof de rollende bal langzaam tot stilstand aan het komen is. En dat is ongelofelijk als je ziet hoe de aarde maar blijft opwarmen, de biodiversiteit afneemt en de ongelijkheid toeneemt”, zegt Van der Heijden. “Voor een duurzame economie moet het huidige systeem écht op de schop. Dat betekent: een opdracht voor de overheid om op álle beleidsterreinen voor duurzame standaarden te zorgen en vervuilende activiteiten te beprijzen om die transitie in gang te zetten. De huidige aandacht voor groene energie en CO2-uitstoot is belangrijk, maar alleen daar redden we het niet mee om binnen de grenzen van de natuur en maatschappij te blijven. Het gaat om een integrale aanpak”, zegt Van der Heijden.

Meer informatie over de NEx

De NEx 2023 scoort als volgt op de zeven thema’s: nieuwe rijkdom (4,9%), echte prijzen (19,7%), transparante ketens (13,8%), inclusief ondernemen (33,0%), groene energie (11,7%), biodiversiteit (17,9%) en circulaire economie (14,5%). Op de website van MVO Nederland vind je uitgebreide informatie over de NEx en download je het onderzoeksrapport. Ook vind je daar interviews met zeven inspirerende ondernemers, een podcast en concrete tips en stappenplannen om zelf aan de slag te gaan.

Over de Nieuwe Economie Index (NEx) Het NEx-onderzoek naar hoe ver de Nederlandse economie op weg is naar de nieuwe economie is in opdracht van MVO Nederland uitgevoerd door SEO Economisch Onderzoek. MVO Nederland heeft in 2020 met de NEx voor het eerst de duurzaamheid van de Nederlandse economie in één getal uitgedrukt – toen was de score 12,1 procent –, en herhaalt het NEx-onderzoek jaarlijks. De NEx geeft weer welk percentage van het Nederlandse bedrijfsleven als ‘nieuw’ te classificeren valt. Om dit te onderzoeken is er voor zeven thema’s naar de meest recente waarde van relevante indicatoren gezocht. De indicatoren zijn door SEO en MVO Nederland gezamenlijk geselecteerd. Als alle thema’s op 100 procent staan, is de nieuwe economie bereikt. MVO Nederland streeft naar een NEx van 20 procent in 2025. Dit jaar is de onderzoeksopzet gewijzigd. Door het wegvallen van een aantal indicatoren was het niet mogelijk het onderzoek op dezelfde manier uit te voeren als afgelopen jaren. SEO en MVO Nederland hebben hiervoor vervangende indicatoren geselecteerd. Om toch een vergelijking te kunnen maken met afgelopen jaren, zijn de scores van die jaren met terugwerkende kracht berekend met de nieuwe indicatoren. Meer informatie over de methodiek is te lezen in het onderzoeksrapport. NEx-T: transitie versnelt niet, lijkt zelfs te vertragen RaboResearch onderzoekt jaarlijks dezelfde zeven thema's in de NEx-T, de Nieuwe Economie Index voor Transitie van het bedrijfsleven. Hierin wordt een vragenlijst voorgelegd aan een representatieve groep Nederlandse bedrijven en ontstaat een beter beeld op bedrijfsniveau, naast de macro-economische analyse van de NEx. Hieruit blijkt dat rond de 55% van de Nederlandse bedrijven het afgelopen jaar meer heeft geïnvesteerd in verduurzaming dan het jaar ervoor. Desondanks lijkt de transitie naar een nieuwe, duurzame economie niet te versnellen. Sterker nog: het gemiddelde rapportcijfer dat het Nederlandse bedrijfsleven krijgt in deze transitie is afgelopen jaar gezakt naar een 5,6. Daarmee lijkt de tweedeling tussen bedrijven die wel en niet méér investeren in verduurzaming toe te nemen. Het resultaat is dat de versnelling van de transitie bij een selecte groep koplopers nog niet heeft geleid tot een versnelling van de algehele transitie van het Nederlandse bedrijfsleven. Meer informatie over de NEx-T en de volledige resultaten zijn te vinden op de website van RaboResearch, https://www.rabobank.nl/kennis/d011346416-koplopers-verduurzaming-trekken-transitie-naar-nieuwe-economie-nog-niet-vlot. Over MVO Nederland MVO Nederland stuurt de transitie naar een duurzame economie met de grootste ondernemersbeweging van Europa. Die transitie vraagt om verandering van het huidige systeem. Het bedrijfsleven is als geen ander in staat om snel en goed in te spelen op veranderende omstandigheden. En dus geloven wij dat we samen met hen het snelste en de beste resultaten bereiken door in relevante sectoren coalities te bouwen van bedrijven die willen versnellen. MVO Nederland werkt dagelijks met haar netwerk van 2.000 bedrijven aan de transities in de agrifood, bouw, chemie, textiel, zorg, water en infra aan de nieuwe economie. Het doel is om in 2025 minimaal twintig procent van de Nederlandse economie omgaat in de duurzame economie, die gestoeld is op meer dan alleen financiële waarden en draait binnen de grenzen van de planeet en maatschappij. Alleen zo kunnen we het tij keren. Meer informatie: www.mvonederland.nl. Beeldmateriaal MVO Nederland bood het onderzoek samen met duurzame ondernemers aan ministers Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat en Jetten voor Klimaat en Energie aan. Hiervan is beeldmateriaal beschikbaar. Neem daarvoor contact op met Karin Jurgens, pr-adviseur MVO Nederland, via onderstaande gegevens. Beeldmateriaal van de NEx, waaronder bovenstaand taartdiagram, is hier (algemene score, https://www.mvonederland.nl/wp-content/uploads/2023/01/Algemene-beelden-NEx.zip en hier (scores per thema, https://www.mvonederland.nl/wp-content/uploads/2023/01/NEx-scores-per-thema.zip) te vinden.

Meer binnen de rubriek Klimaat, milieu en duurzaamheid