'Grenscontroles Ter Apel: betrokken burgers én strafbaar gedrag'

De ‘grenscontroles’ tussen Ter Apel en het Duitse Rütenbrock brachten veel reacties teweeg. Is dit burgerbetrokkenheid? Is het uiting van discriminatie? Of is het een gevolg van toenemende polarisatie of simpelweg een illegale actie? De situatie is complex en lastig te duiden. Toch is het belangrijk dit zorgvuldig te doen, zodat het juiste beleid uitgevoerd kan worden.

De initiatiefnemers van de grenscontroles noemen zichzelf ‘bezorgde of boze burgers’. Ze komen in actie omdat de overheid dat volgens hen niet doet. Dit lijken betrokken burgers. Maar deze inwoners namen het recht in eigen hand. Dat is in strijd met de wet. Het gaat hier niet om een burgerinitiatief, maar om strafbaar gedrag. Zoals de gemeente Westerwolde terecht stelt: ‘Het is verboden voor burgers om auto’s op deze manier aan te houden.’ Het is belangrijk dat de overheid dit uitspreekt. Daarnaast is handhaving en – als dat nodig blijkt – straf nodig.

Polarisatie

De aanleiding voor de illegale grenscontroles is vooral de toenemende onvrede rondom het asielbeleid. De inwoners voelen zich niet gehoord door de overheid. Dit leidt tot boosheid en wantrouwen. Alleen is deze actie niet gericht op de overheid maar op asielzoekers in een zeer kwetsbare situatie. Als politici acties als deze openlijk steunen, versterkt dat het ‘wij-tegen-zij’-gevoel tussen groepen, oftewel polarisatie. Het is belangrijk om te handhaven en de-escaleren. Breng rust terug en stel duidelijke grenzen. Daarna is het tijd om te luisteren naar elkaars verhalen en ervaringen. Zoek samen naar oplossingen. Neem zorgen serieus en geef ruimte aan verschillende perspectieven.

Discriminatie

Hoewel niet precies bekend is welke auto’s bij de controles zijn aangehouden, lijkt het erop dat er vooral werd gekeken naar het uiterlijk van de mensen. Als dat klopt, is dat een directe vorm van discriminatie en zelfs openlijk racisme. Ook als dat niet vaststaat, is asielzoekers als groep zien op zich al discriminerend en stigmatiserend. Zulke acties zijn niet alleen intimiderend, maar ook onrechtvaardig. We moeten hier de grens trekken: mensen beoordelen op hun uiterlijk of herkomst is onacceptabel en strafbaar.

Aanpakken

Het gaat om betrokken burgers én strafbaar gedrag. We zien boosheid over het beleid, wantrouwen richting de overheid en de projectie daarvan op een kwetsbare groep. Discriminatie speelt een rol, net als polarisatie. Dit moet allemaal aangepakt worden. In gesprek gaan én straffen. En zorgvuldig beleid: optreden waar moet, luisteren waar kan en altijd de grens duidelijk maken.