Wat werkt bij de komst van een asielopvanglocatie

Vanwege de spreidingswet moeten meer gemeenten voor opvangplaatsen gaan zorgen. Voor 1 januari 2025 zijn nog bijna 50.000 extra opvangplekken nodig. Zo hoopt de overheid asielzoekers beter te verdelen over het land. Maar veel gemeenten stuiten op weerstand bij hun inwoners. Alleen inwoners blijken vaak niet zozeer tegen de opvang te zijn: hun ontevredenheid gaat over het proces en de communicatie vanuit de gemeente. In ‘Asielopvang: wat werkt bij het informeren en betrekken van inwoners?’ biedt Movisie vijf concrete handvatten aan gemeenten.

Tips van zes gemeenten

Gemeenten hebben moeite met het vinden van voldoende en geschikte opvanglocaties voor asielzoekers. Daarnaast bemoeilijkt weerstand en een gebrek aan draagvlak onder inwoners het mogelijk maken van opvanglocaties. Dat leidt ertoe dat gemeenten geen opvang willen organiseren of zich genoodzaakt voelen plannen voor een nieuwe opvanglocatie te annuleren. Eind 2023 sprak Movisie daarover met betrokken professionals uit zes gemeenten (Amsterdam, Arnhem, Deventer, Harderwijk, Het Hogeland en Oss) en experts over wat werkt bij het informeren en betrekken van inwoners. Daaruit blijk dat de opvang zelf vaak een besluit van de gemeente is. Maar inwoners kunnen wél meebeslissen over de manier waarop asielzoekers worden opgevangen.

Ontevreden over proces en communicatie

Inwoners zijn niet zozeer tegen de opvang, maar blijken vaak ontevreden over het proces en de communicatie daarover vanuit de gemeente. Soms zijn inwoners teleurgesteld dat zij niet mee konden beslissen over de opvang of hebben zij het gevoel dat ze te laat zijn geïnformeerd. In de nieuwe publicatie ‘Asielopvang: wat werkt bij het informeren en betrekken van inwoners?’ biedt Movisie vijf concrete handvatten aan gemeenten om draagvlak bij inwoners te vergroten en hen zo goed mogelijk te betrekken.

Vijf handvatten

1. Bied tijdige en duidelijke informatie. Dat helpt om keuzes rondom de opvang van asielzoekers uit te leggen.
2. Wees eerlijk en transparant. Dat draagt bij aan meer vertrouwen en begrip bij inwoners.
3. Luister naar inwoners. Ga samen met hen op zoek naar oplossingen. Dat is belangrijk om opvang goed te laten verlopen.
4. Gebruik humanitaire framing. Dat is taalgebruik waarin hulp aan mensen in een kwetsbare positie centraal staat. Dit helpt om draagvlak bij inwoners te vergroten.
5. Werk samen met inwoners, lokale organisaties en vrijwilligers. Dat zorgt voor een goede verbinding tussen de gemeente, omwonenden en bewoners van de opvanglocatie.

‘Asielopvang: wat werkt bij het informeren en betrekken van inwoners’ geeft inspiratie en tips om in de toekomst opvanglocaties te realiseren op een manier die werkt voor inwoners, gemeenten en vooral voor de bewoners van de opvanglocaties.

Bekijk het rapport en infographic

Coverbeeld en illustraties door Jeroen Krul.