Albanië, Noord-Macedonië en Bosnië-Herzegovina kunnen alleen EU-lid worden als ze de door de EU gewenste hervormingen ook echt doorvoeren. Het gaat om de aanpak van corruptie en de georganiseerde misdaad, maar ook om het versterken van de democratische rechtstaat. Het Europarlement nam woensdag drie rapporten aan over de drie Balkanlanden.
De toetredingsgesprekken van Albanië zullen op zijn vroegst tegen 2027 zijn afgerond. Maar om dat voor elkaar te krijgen, moet er nog wel wat gebeuren. Vooral het bestrijden van corruptie en georganiseerde misdaadmoet prioriteit zijn, zo blijkt uit de rapportage van het Europees Parlement. Er is dus dringende noodzaak dat de door de EU gevraagde hervormingen ook worden uitgevoerd, zeker om tegen 2027 EU-lid te kunnen worden.
Tevens moet Tirana zorgen voor een sterker en pluriformer medialandschap. Het verslag wijst op de Albanese politieke polarisatie – waarbij confronterende retoriek normaal is – en roept op tot een meer inclusieve en constructieve politieke dialoog. Verder wordt Albanië aangespoord om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te blijven waarborgen. Ook moeten de fundamentele rechten van burgers worden beschermd.
Net als Albanië moet Noord-Macedonië corruptie tegengaan, hervormingen doorvoeren en de georganiseerde misdaad bestrijden, om EU-lid te mogen worden. Gezien de verslechterende trends in corruptie op hoog niveau en het lage publieke vertrouwen in de rechterlijke macht, roept het Parlement op tot een sterkere onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, meer verantwoordingsplicht en voldoende middelen voor toezichthoudende instanties.
Bosnië en Herzegovina wil eveneens graag bij de EU horen, maar worstelt met grote interne tegenstellingen. Het Parlement omarmt het besluit van de Europese Raad om toetredingsonderhandelingen met het land aan te gaan, zeker met het oog op de geopolitieke situatie door de oorlog in Oekraïne. Om uiteindelijk te kunnen toetreden moet Bosnië echter niet uit elkaar vallen.
Mede daarom veroordelen de Europarlementariërs het separatistische beleid van politicus Milorad Dodik en de leiding van deelstaat Republika Srpska. Het zaait verdeeldheid en veroorzaakt instabiliteit. De EU moet daar krachtig tegen optreden, inclusief het instellen van sancties, aldus het Parlement.
GroenLinks-Europarlementariër Tineke Strik en schaduwrapporteur noemt eventuele toetreding van Albanië in 2027 ‘historisch’. ‘Natuurlijk zijn er nog verbeteringen nodig op het gebied van de rechtsstaat, fundamentele vrijheden, persvrijheid en het bestrijden van corruptie. Maar ik heb er vertrouwen in dat het mogelijk is voor de Albanese regering om deze prioriteiten op tijd te realiseren.’ Voor wat Bosnië betreft moet de internationale gemeenschap dat land helpen, aldus Strik. ‘Vooral de EU moet in actie komen om het land te helpen de verdeeldheid te overwinnen, zodat Bosnië kan floreren als een inclusieve en echte democratie en natuurlijk als EU-lidstaat.’
PvdA-Europarlementariër en schaduwrapporteur Thijs Reuten stelde dat in Noord-Macedonië frustratie heerst over het onderhandelingsproces en dat hij daar begrip voor heeft. ‘Wij roepen de Europese Raad op om een geloofwaardig toetredingstraject te garanderen, zonder nieuwe voorwaarden voor de volgende stap in het toetredingsproces. ’