Beeldschermklachten alomtegenwoordig bij universitaire studenten

Onderzoek en preventieprogramma leveren studenten handvaten op voor gezond computergebruik.

Studievertraging en soms zelfs studie-uitval ten gevolge van intensief beeldschermwerken door studenten waren aanleiding voor onderzoek en preventie bij de TU Delft. Langdurig onderzoek toont aan dat RSI-klachten nog steeds in vrijwel dezelfde mate aanwezig zijn, maar dat voorlichting, communicatie bij klachten en tegemoetkoming door de studieomgeving effect hebben gehad op verminderen ernstige vertraging en uitval.  

Dr. Marijke Dekker, docent aan de Faculteit Industrieel Ontwerpen van de Technische Universiteit Delft, promoveerde onlangs op het onderwerp “Gezond beeldschermwerken”. Ze deed langdurig onderzoek naar RSI-klachten onder studenten van de TU Delft. Vanaf 1998 meldden studenten zich bij de studentengezondheidszorg met deze klachten aan de arm, nek en schouders, die het gevolg waren langdurig in statische houding uitvoeren van klik en muis bewegingen tijdens beeldschermwerken. Ook psychosociale (bijvoorbeeld werkdruk) en persoonlijke factoren (perfectionisme, fitheid) spelen een rol. Studenten liepen door hun klachten studievertraging op van enkele maanden tot bijna twee jaar en sommigen stopten helemaal met hun studie.

RSI-klachten komen vaak voor

Omdat de klachten veelvuldig voorkwamen op de Faculteit Industrieel Ontwerpen, initieerde Dr. Dekker hier een RSI-preventieprogramma met o.a. voorlichting, fysieke werkplekinstructies, en bewustwording van spanning. Niet alleen studenten maar ook medewerkers en de organisatie werden in het programma betrokken. Daarnaast deed zij een 10-jarig vervolgonderzoek bij zo’n 2250 studenten. Door de onderzochte jaren heen had gemiddeld 57% van de studenten in meerdere of mindere mate klachten waarvan 9% zeer ernstige klachten. De klachten waren het meest ernstig in de hogere studiejaren als het aantal computeruren het hoogst is.  

Meer pauzeren

In haar proefschrift heeft Dr. Dekker enkele preventieve productvoorstellen helpen ontwikkelen die kunnen helpen om vaker te pauzeren. Ter preventie van RSI-klachten worden wel  computer gebonden pauzeprogramma’s gebruikt, maar die vindt men vaak hinderlijk omdat ze het denkproces gedwongen onderbreken. Dat levert dan weer extra stress op. Dr Dekker heeft gekeken naar meer flexibele oplossingen. Zo werd een oplossing uitgewerkt waarbij regelmatig een natuurvideo wordt aangeboden tijdens beeldschermwerk. Deelnemers aan het evaluatieonderzoek voelden zich met dit programma meer relaxed en meer gefocust op de computertaken. Een ander idee is het stimuleren van actieve pauzes door een slimme waterfles. De ledlampjes aan de buitenkant van deze fles geven signalen aan de beeldschermwerker als  het te lang duurt voordat de fles leeg is leeggedronken en wordt bijgevuld, d.w.z. dat de gebruiker te lang aan het werk blijft. Een creatief idee dat door veel gebruikers positief werd gewaardeerd.

Aandacht voor preventie werkt

Het langjarige preventieprogramma heeft gezorgd voor lichte afname van de omvang en ernst van klachten bij studenten, ondanks dat hun dagelijkse hoeveelheid computeruren over de jaren is toegenomen. Daarentegen leken maatschappelijke veranderingen zoals de introductie van het leenstelsel en strengere regelgeving voor de studieduur, voor een toename van klachten te zorgen door verhoogde studiebelasting en stress.

De RSI-vereniging heeft een interview met Dr. Marijke Dekker gehouden (RSI-Magazine December 2022), hierin legt ze onder meer uit waarom de leus ‘Work hard, play hard, and rest hard’ zo van toepassing is op gezond beeldschermwerken.

Haar proefschrift is online beschikbaar.

Dekker, M.C. (2022). Healthy computer working.

De RSI-vereniging houdt zich al jarenlang bezig met het (h)erkennen van RSI-klachten en de preventie ervan. Het is belangrijk dat jonge mensen door studievertraging of pijnklachten niet al met 1-0 achterstand op de arbeidsmarkt beginnen. Daarom is er op 18 maart een themamiddag met aandacht voor communiceren met studiegenoten, studiebegeleiders en gezondheidsdiensten en voor mogelijke aanpassingen in het studieprogramma om de studie te kunnen voltooien.

Voor werkenden krijgt de communicatie met collega’s, arbodiensten en UWV aandacht.