1 op 5 studeert met belemmeringen door bijzondere omstandigheid blijkt uit NSE 2025

Ruim 20% van de studenten in het hbo en wo ervaart belemmeringen tijdens de studie, als gevolg van een bijzondere omstandigheid. Dit blijkt uit het jaarlijkse studenttevredenheidsrapport dat Expertisecentrum Inclusief Onderwijs (ECIO) vandaag publiceert. De nieuwe inzichten over ervaren belemmeringen tijdens de studie benadrukken de urgentie van inclusiviteit in het onderwijs.

Het rapport is gebaseerd op de resultaten van de Nationale Studenten Enquête (NSE), een jaarlijks onderzoek onder zo’n 260.000 studenten naar de tevredenheid van studenten in het hbo/wo. Dit jaar verschuift de focus van de NSE met betrekking tot het onderwerp bijzondere omstandigheden ten opzichte van eerdere jaren. De focus ligt nu op de belemmeringen die studenten ervaren als gevolg van de bijzondere omstandigheden, in plaats van op de bijzondere omstandigheden (zoals ADHD, chronische ziekte of familieomstandigheden) zelf. Hoewel 65% van deze studenten hun belemmeringen meldt, blijven voorzieningen vooral achter voor studenten met belemmeringen rondom geld of huisvesting. Bovendien geeft 1 op de 5 niet-melders de belemmeringen op de onderwijsinstelling niet aan vanwege een gebrek aan vertrouwen dat de instelling zinvol handelt.

Grote groep studenten ervaart belemmeringen

Uit de resultaten blijkt dat 21% van de 258.133 respondenten (55.475 studenten) belemmeringen ervaart als gevolg van een bijzondere omstandigheid. Dit is een hoger percentage dan voorgaande jaren (~13%). De meest genoemde belemmeringen zijn concentratieproblemen (19%) en angst of stress (18%). De meest voorkomende bijzondere omstandigheden, in lijn met cijfers van vorig jaar, zijn ADHD, Autisme/ASS en een psychische aandoening.

Vertrouwen in onderwijsinstelling van belang bij melding

De nieuwe cijfers geven voor het eerst inzicht in de tevredenheid van studenten over het melden van hun ondersteuningsbehoefte. 65% van de studenten met belemmeringen meldt deze bij de onderwijsinstelling, waarvan drie op de vier vervolgens een gesprek hebben met hun opleiding. Voor twee op de drie studenten worden voorzieningen getroffen. De minste voorzieningen worden getroffen voor studenten met belemmeringen op het gebied van geld (55%), huisvesting (53%) of vervoer (52%), gevolgd door studenten die belemmeringen ondervinden met stage of werk (46%). Studenten met belemmeringen rondom digitale toegankelijkheid zijn het minst tevreden over de getroffen voorzieningen.

Voor het eerst is er ook inzicht in waarom studenten geen melding maken. Hoewel 50% van de studenten het gevoel heeft geen extra ondersteuning nodig te hebben, geeft één op de vijf studenten aan dit niet te melden uit gebrek aan vertrouwen dat de onderwijsinstelling na de melding zinvol handelt.

Begrip van onderwijsinstellingen kan beter

10% van de studenten ervaart weinig begrip van de onderwijsinstelling voor hun bijzondere omstandigheid, evenals voor de omgang met de bijzondere omstandigheid van de student. Opvallend is dat de algemene tevredenheid over het onderwijs nauwelijks verschilt tussen studenten met of zonder bijzondere omstandigheid. De ervaren ontevredenheid richt zich vooral op de specifieke omgang en voorzieningen voor de bijzondere omstandigheid.

Toegankelijkheid blijft struikelblok

Hoewel studenten met een bijzondere omstandigheid over het algemeen tevreden zijn over de toegankelijkheid, blijft dit voor studenten met specifieke bijzondere omstandigheden echter (letterlijk) een drempel. Vooral studenten met motorische beperkingen beoordelen het gebouw als minder toegankelijk. Een kwart van hen vindt het gebouw niet (4%) of deels (21%) toegankelijk. Websites, lesmateriaal en digitale leeromgevingen blijken juist minder toegankelijk voor studenten met een visuele beperking. Dit onderstreept de urgentie van het vraagstuk, aangezien de impact van niet-toegankelijk onderwijs groot is voor deze studenten.

“Hoewel veel studenten positief zijn over de toegankelijkheid van het onderwijs, blijft het cruciaal dat ook voor de andere 10% het onderwijs toegankelijk is. Toegankelijkheid heeft namelijk directe gevolgen voor de mogelijkheid van studenten om succesvol te studeren” – Benjamin Bremer, onderzoeker ECIO

Van beleid naar praktijk: inzichten voor inclusief onderwijs

De onderzoeksresultaten van de Staat van Inclusief Onderwijs 2024 benadrukten het belang voor onderwijsinstellingen om de stap van beleid naar praktijk te maken. De inzichten uit de NSE bieden concrete informatie over de belemmeringen van studenten met een ondersteuningsbehoefte en bieden de mogelijkheid om onderwijsinstellingen met elkaar te vergelijken. Wij hopen dat deze inzichten onderwijsinstellingen helpen om de overgang naar inclusief onderwijs effectiever aan te pakken.

“Dit rapport laat met nieuwe inzichten zien welke concrete handelingen van de onderwijsinstelling aandacht nodig hebben. Denk aan het tonen van begrip, omgaan met bijzondere omstandigheid, het verbeteren van toegankelijkheid, informeren en treffen van voorzieningen. Deze bevindingen helpen onderwijsinstellingen gericht te zien waar verandering nodig is.” – Marit Schreurs, onderzoeker ECIO

Over de NSE

Met de Nationale Studenten Enquête geven studenten van hogescholen en universiteiten hun mening over onder andere de inhoud van de opleiding, de docenten, de toetsing en beoordeling, en de studiebegeleiding. De enquête wordt uitgevoerd door Landelijk Centrum Studiekeuze, met medewerking van de hoger onderwijsinstellingen. De verkregen input gebruiken zij bijvoorbeeld voor studiekeuzevoorlichting aan toekomstige studenten.

Over het Expertisecentrum Inclusief Onderwijs

Het Expertisecentrum Inclusief Onderwijs (ECIO) versnelt de beweging naar inclusief onderwijs en streeft naar een inclusieve, mentaal gezonde samenleving met onderwijs als sleutel voor verandering. Als landelijk kenniscentrum op de thema’s inclusief onderwijs, mentale gezondheid en de overgang naar de arbeidsmarkt, richt ECIO zich op toegankelijk onderwijs voor alle studenten, inclusief die met een ondersteuningsbehoefte, zoals mantelzorgers of studenten met chronische ziekten of psychische klachten.

ECIO draagt bij door onderzoek te doen, kennisuitwisseling te bevorderen, onderwijsinstellingen te ondersteunen met expertise en implementatie, en knelpunten op landelijk niveau aan te kaarten.