CO2-uitstoot vervoerssector stijgt; miljarden euro’s klimaatschade door vliegen en SUV’s

De klimaatrecords en -rampen volgen elkaar in snel tempo op, maar de wereldwijde CO2-uitstoot blijft onverminderd hoog. Tussen 1990 en 2022 stegen de CO2-emissies in de transportsector gemiddeld met 1,7% per jaar. Het Internationaal Energie Agentschap voorspelt dat deze emissies tot 2030 verder gaan groeien, terwijl ze met 3% moeten dalen om binnen de afspraken van het Klimaatakkoord van Parijs te blijven. Het IEA stelt dat SUV’s de grootste boosdoeners zijn binnen de vervoerssector. Als we de totale CO2-uitstoot van alle SUV’s bij elkaar optellen, dat neemt deze uitstoot de vijfde plaats in op de wereldranglijst van CO2-emissies, net achter Rusland en voor Japan. Ook de CO2-uitstoot van het vliegverkeer draagt significant bij aan de klimaatcrisis. Uit de nieuwe berekeningen van Oxfam Novib, die vandaag gepubliceerd worden, blijkt dat de CO2-uitstoot van het mondiale vliegverkeer tussen 1990 en 2023 bijna 434 miljard euro aan economische klimaatschade heeft veroorzaakt.  Op 11 november start de volgende VN-klimaattop in Azerbeidzjan.

Oxfam Novib pleit voor een hogere en progressieve belasting op zwaar vervuilende manieren van vervoer, die vooral door de hoogste inkomens gebruikt worden, te beginnen met SUV’s en veel vliegen. Deze belasting kan jaarlijks circa 3,7 tot 4,4 miljard euro aan klimaatfinanciering opleveren. Dit geld is hard nodig voor landen die nu al zwaar worden getroffen door de klimaatcrisis, die vooral veroorzaakt wordt door rijke landen.

In haar nieuwe rapport ‘Carbon Inequality Kills’ bekritiseert Oxfam in het bijzonder de luxe leefstijl van de allerrijksten:

• Gemiddeld maken 50 van de rijkste miljardairs ter wereld 184 privéjetvluchten per jaar en brengen daarmee 425 uur in de lucht door. De CO2-uitstoot van deze vluchten is net zoveel als een gemiddeld persoon in 300 jaar zou produceren.  
• De twee privéjets van miljardair en Amazon-eigenaar Jeff Bezos brachten in een periode van twaalf maanden bijna 25 dagen in de lucht door. Dit resulteert in evenveel CO-uitstoot als de gemiddelde Amazon-werknemer in de VS in 207 jaar zou produceren.

 “Waarom zouden we afval scheiden, korter douchen of een dure warmtepomp aanschaffen, terwijl een kleine groep superrijken de wereld rondreist in hun privéjets en superjachten, alsof de klimaatcrisis niet bestaat? Dit is niet uit te leggen aan de gemiddelde Nederlander die keer op keer gevraagd wordt om zelf de kosten op te brengen voor klimaatmaatregelen. Ook in Nederland trekken de superrijken zich niets aan van de klimaatcrisis. De rijkste 1% in Nederland stoot bijna negen keer zoveel CO2 uit als de armste helft van de bevolking”, aldus Jacqueline Persson, klimaatexpert van Oxfam Novib.

Wereldwijd is 1% van de mensen die vliegen verantwoordelijk voor de helft van alle CO2-emissies. De enorme CO2-uitstoot van deze hele kleine groep veelvliegers is verantwoordelijk voor de helft van de economische klimaatschade die het mondiale vliegverkeer tussen 1990 en 2023 heeft veroorzaakt. Die bedraagt meer dan 434 miljard euro. De verwachting is dat het vliegverkeer blijft groeien. Dit betekent dat de klimaatschade de komende decennia kan oplopen tot 7.700 miljard euro. Ongeveer 3% van de Nederlanders vliegt vijf of meer keer per jaar.

 “Vliegen is een van de meest vervuilende manieren van reizen, en toch wordt de luchtvaartsector al jaren ontzien door overheden. Er wordt nog steeds geen belasting geheven op kerosine, en bovendien krijgt de vliegsector twintig jaar extra de tijd om de CO2-uitstoot terug te brengen naar nul. En in Nederland wordt de geplande krimp van Schiphol teruggedraaid. Hoe kan dat? Het kabinet-Schoof heeft het over groene groei, maar weigert een van de meest vervuilende sectoren aan te pakken. Ja, dan gaan we ons klimaatdoel voor 2030 niet halen, zoals vorige week bleek,” aldus Persson.

 SUV’s grootste boosdoener

Volgens het Internationale Energie Agentschap IEA zijn SUV’s binnen de vervoerssector de allergrootste boosdoeners. SUV’s zijn de op een na grootste oorzaak van de wereldwijde stijging van CO2-emissies in het afgelopen decennium. Zij nemen de tweede plaats in, na de industriesector. In 2023 waren er wereldwijd meer dan 360 miljoen SUV's, goed voor 1 miljard ton CO2-uitstoot. De autofabrikanten maakten auto’s de afgelopen decennia steeds groter en zwaarder om zo hun winsten te vergroten.  In Nederland steeg het aantal voertuigen in de hoogste gewichtsklasse, meer dan 2.450 kg, de laatste 5 jaar met 97%.

Om de CO2-uitstoot van de vervoerssector terug te dringen roept Oxfam Novib kabinet-Schoof op om progressieve belastingen op luxe leefstijlen met een hoge CO2-uitstoot te heffen, te beginnen met het zwaarder belasten van veelvliegen en SUV’s. Anders gezegd: hoe meer vervuiling je veroorzaakt, hoe meer belasting je betaalt. In Nederland kan dit minimaal 3,7 tot 4,4 miljard euro per jaar opleveren.

Het merendeel van de Nederlanders gaat weinig tot niets van deze CO2-belastingen merken. 70% van de Nederlanders vliegt niet of 1x per jaar. De hoogste inkomens hebben vier keer meer kans om met de vliegheffing te maken te krijgen dan de laagste inkomens. Ook de belasting op SUV’s zal vooral hogere inkomens treffen. De miljarden die deze belastingheffingen opleveren kunnen goed gebruikt worden om te investeren in duurzaam openbaar vervoer. Daarnaast is het geld hard nodig om de klimaatfinancieringsbeloften van Nederland waar te maken. Deze financiering staat onder druk omdat het kabinet-Schoof miljarden bezuinigingen doorvoert op het budget voor ontwikkelingssamenwerking. Klimaatfinanciering valt daar ook onder.