Zwolse Cornelis Springer terug in Nederland

Het schilderij Zomers gezicht op de Hoofdwacht aan de Grote Markt in Zwolle van Cornelis Springer (1817-1891) is terug op de Nederlandse markt. Het werk was enige jaren onderdeel van een langdurig bruikleen aan het Stedelijk Museum Zwolle maar is sinds de sluiting in 2017 uit beeld geraakt. Simonis & Buunk kocht het in Duitsland en lonkt nu naar het winterse pendant uit een Brits museum om zomer en winter te herenigen.

Cornelis Springer wordt gezien als de beste stadsgezichtschilder van de Hollandse Romantiek. Zijn artistieke hoogtepunt bereikte hij in de periode 1857 tot 1879, een tijd waarin hij zich concentreert op stadgezichten langs de IJssel en Zuiderzee. Voordat hij aan een schilderij begon, maakte hij een waarheidsgetrouwe schets. In het schilderij dat erop volgde veroorloofde hij meestal artistieke vrijheid zodat hij zijn kunstenaarschap kon etaleren.

Bij dit schilderij van Zwolle is het anders: het schilderij van meer dan 160 jaar oud toont opvallend veel gelijkenissen met de situatie van de Grote Markt zoals die nu nog steeds is. De verschillen in vergelijking met de huidige situatie zitten vooral in de restauratie van de Hoofdwacht door Pierre Cuypers in 1887. Opvallend is verder dat de spits op het voorportaal van de kerk op foto’s uit die tijd ontbreekt. Deze spits was er in de 17e eeuw al wel en werd met de restauratie van Cuypers ook weer toegevoegd. Verder valt op dat Springer ervoor heeft gekozen de zon uit het noordwesten te laten schijnen en dat hij de markt gestoffeerd heeft met figuren in 17e-eeuwse kledij, iets dat schilders uit die tijd vaker deden om de glorie van de Gouden eeuw te laten doorklinken.

Cornelis Springer vestigt de aandacht op het hoofdthema: de Hoofdwacht en het portaal van de Grote kerk, nu het Academiehuis. Alles om dit gebouw heen is van minder belang en wordt aangepast om het hoofdthema nog meer cachet te geven. Zo is de Peperbus op de achtergrond niet in die glorie te zien vanuit dit standpunt. Bovendien is hij veel ranker en langer dan in werkelijkheid. De verticale lijn en de wazige weergave van de toren hebben de functie van breeklijn tussen het kerkportaal en het trapgevelhuis rechts.

Zwolle schilderde Springer in 1859, zo is het rechtsonder gedateerd. In zijn monografie wordt ten onrechte uitgegaan van 1869. De kunstenaar was zo gecharmeerd van de voorstelling dat hij de voorstelling drie jaar later opnieuw schilderde, in 1862, maar dan met besneeuwde daken en gevels. Deze winterse pendant is rechtstreeks vanuit zijn atelier verkocht voor 300 gulden en is dankzij een gift van baron Charles Conrad Adolphus du Bois de Ferrières in 1898 in langdurig bruikleen geschonken aan Cheltenham Art Gallery & Museum, ook wel bekend als The Wilson, waar het deel uitmaakt van de vaste collectiepresentatie. Simonis & Buunk heeft vorige week het Engelse museum benaderd om een tentoonstelling van beide schilderijen mogelijk te maken. Daarna kunnen beide schilderijen naar The Wilson om het museumpubliek zich te laten verwonderen over de schoonheid van Cornelis Springer.