De helft van alle werkenden in Nederland heeft dagelijks last van hinderlijk geluid. Bij ruim een derde leidt dat tot concrete klachten: vermoeidheid, hoofdpijn, concentratieproblemen. En erop de tien werknemers kampt zelfs met beginnend gehoorverlies. Dat staat in het rapport 'Moe van Geluid', dat op 11 november aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werd aangeboden.
De cijfers komen uit een grootschalig onderzoek van Stichting Hoormij, NVAB-bedrijfsartsen, NVAB-audiciens en Heart2Hear. Negen werkgevers deden mee, verspreid over industrie, zorg en onderwijs. Bijna vierhonderd werknemers vulden vragenlijsten in. De uitkomst? Hinderlijk geluid is een enorm probleem. Maar het staat zelden in het arbobeleid.
Een blinde vlekGehoorschade zie je niet. Er is geen verband, geen kruk, geen andere zichtbare aanwijzing dat iemand last heeft. Daardoor wordt het probleem vaak te laat onderkend. Of helemaal niet bespreekbaar gemaakt op de werkvloer.
Hinderlijk geluid heeft vele gezichten. Pratende collega's aan de telefoon. Machines die draaien. Een radio die de hele dag aanstaat. Looproutes door open kantoorruimtes. Stapel dat op elkaar en de problemen nemen toe. Het gekke is: dit speelt niet alleen in fabrieken of op bouwplaatsen. Ook in ziekenhuizen, scholen en kantoren zijn mensen dagelijks overbelast.
Dr. Marjolein Drent, bedrijfsarts en betrokken bij het onderzoek, noemt het een energievreter. "De Arbowet focust op schadelijk geluid dat het gehoor beschadigt. Maar hinderlijk geluid blijft een blinde vlek. Als iemand dan ook nog gehoorverlies heeft, werkt dat dubbel door."
De cijfers liegen er niet om. Vanaf vijftig jaar neemt gehoorverlies flink toe. Na zestig versnelt dat nog. Dit is dus geen ouderdomskwaal die pas na pensionering speelt. Dit raakt mensen midden in hun werkzame leven.
Wat zegt de wet?Vanaf 80 decibel moet een werkgever gehoorbescherming aanbieden. Bij 85 decibel of meer wordt het dragen verplicht. Dan moet er ook een plan van aanpak komen. Klinkt helder. Toch blijkt in de praktijk dat veel bedrijven dit niet goed geregeld hebben.
De Vrijetijdsnorm ligt iets hoger: 88 decibel, maximaal acht uur per dag, vijf dagen per week. Nederlandse audiologen stelden die norm op. Maar ook die wordt lang niet altijd gehaald bij festivals, in café's of tijdens andere vrijetijdsactiviteiten.
Opvallend genoeg ontbreekt het thema 'hinderlijk geluid' bij veel organisaties in de Risico Inventarisatie & Evaluatie. Terwijl juist daar kansen liggen om simpele verbeteringen door te voeren.
Klein budget, groot effectDe onderzoekers benadrukken dat maatregelen niet per se duur hoeven te zijn. Akoestische schermen plaatsen. Stille zones creëren. Werkzaamheden slimmer plannen. Kantoren anders inrichten. Het zijn vaak kleine aanpassingen die een wereld van verschil maken.
Vroegsignalering speelt ook een rol. Door werknemers regelmatig te laten testen kunnen problemen vroeg worden opgepikt. Dan is er nog veel te doen. Professionele oplossingen zoals oordoppen op maat helpen werknemers in lawaaiige omgevingen om comfortabel én effectief beschermd te blijven werken.
Het loont. Bedrijven die investeren in een betere geluidsomgeving zien productiviteitswinst van drie tot negen procent. Het verzuim daalt. Werknemers blijven langer vitaal. De investering verdient zich snel terug.
Sectorspecifiek aanpakkenElke sector heeft zijn eigen uitdagingen. Het onderwijs vraagt andere oplossingen dan de eerste hulp van een ziekenhuis. De horeca heeft weer andere knelpunten dan de bouw. Daarom pleiten de onderzoekers voor meer aandacht bij bedrijfsartsen en arbeidshygiënisten. Zij kunnen samen met werkgevers en werknemers kijken wat er echt nodig is.
Het begint met het gesprek. Werkgevers en werknemers moeten samen aan tafel. Wat zijn de grootste irritaties? Waar liggen kansen? Veel is op te lossen zonder enorme investeringen. Flankerend beleid vanuit de overheid kan helpen, maar de eerste stap wordt gezet op de werkvloer zelf.
Het volledige rapport 'Moe van Geluid' is te vinden op de website van Stichting Hoormij. De betrokken organisaties zetten het in om bewustwording te creëren en concrete verbeteringen door te voeren.