Het verband tussen goed kunnen leren en goed kunnen zingen

Hangt de zangvaardigheid van basisschoolleerlingen samen met hun schoolse leervermogen? Dat is een van de onderwerpen die Zyxcban Wolfs, zelf leraar in het primair onderwijs, onderzoekt in zijn proefschrift 'Associaties tussen muzikale perceptie en uitvoering'. Het antwoord op de vraag is: nee. Daardoor is muziek bij uitstek een vakgebied waar leerlingen kunnen excelleren, ongeacht de aard van de resultaten van de Cito-toets.

Muziek luisteren of muziek maken

In onze westerse samenleving komen mensen op twee manieren in aanraking met muziek: ze luisteren ernaar of zijn zelf uitvoerend musicus. Zyxcban (uit te spreken als Ziksban) Wolfs bestudeert in zijn proefschrift beide aspecten en hun onderlinge relaties. Op basis daarvan doet hij aanbevelingen voor muziekonderwijs. De volledige titel van zijn proefschrift luidt dan ook: 'Associaties tussen muzikale perceptie en uitvoering' - Theoretische inzichten en praktische aanbevelingen voor muziekonderwijs betreffende basisschoolleerlingen en amateurcellisten'.

Meisjes intoneren beter dan jongens

Onderdeel van het proefschrift zijn diverse studies bij kinderen van 6 tot en met 12 jaar in het basisonderwijs. Deze studies verschaffen meer inzicht in de wijze waarop muzikaal waarnemingsvermogen en vocale vaardigheden zich spontaan ontwikkelen in een westerse omgeving. Wat betreft het muzikale waarnemingsvermogen van basisschoolleerlingen (luisteren) concludeert de promovendus dat kinderen die goed zijn in begrijpend lezen en Nederlandse grammatica, ook beter zijn in het herkennen en interpreteren van toonhoogte, tonaliteit, timing, timbre en luidheid. Er is echter geen verband tussen hun leerprestaties en hun zangvaardigheden. Wel kunnen meisjes gemiddeld beter intoneren dan jongens.

Zelf muziek maken

Om ook te achterhalen hoe muzikale uitvoeringsvaardigheden zich ontwikkelen, zijn amateurcellisten van verschillende leeftijden en expertiseniveaus onderzocht. Gekeken is welke factoren verband houden met hun vermogen om van blad te lezen en te spelen op het gehoor. Het onderzoek wijst uit dat de kwaliteit van hun uitvoeringsvaardigheden samenhangt met de theoretische kennis over posities op de cello en de tonale vaardigheden. Aanbevolen wordt om daar in de opleiding meer aandacht aan te schenken.

Ontwikkeling muziekcurricula

Aanleiding voor het onderzoek is de veronderstelde wereldwijde achteruitgang in kwaliteit van het muziekonderwijs. Een gebrek aan kwalitatieve leerplannen, onvoldoende instructie en te weinig meetbare leerresultaten zouden daar de oorzaak van zijn. Bovendien geven verschillende studies aan dat basisschoolleraren zich onzeker of niet bekwaam genoeg voelen om zelfstandig muziekles te geven. Het proefschrift hoopt bij te dragen aan de theorieontwikkeling van muziekperceptie en muziekuitvoering en aan de ontwikkeling van evidence-based muziekcurricula.

Promotie Zyxcban Wolfs

Zyxcban Wolfs (Eijsden, 1985) is sinds 2012 leraar in het primair onderwijs. In 2009 is hij afgestudeerd aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag op het hoofdvak cello en in 2016 voltooide hij de masteropleiding Onderwijswetenschappen aan de Open Universiteit. Op vrijdag 1 maart 2024 om 16.00 uur verdedigt hij zijn proefschrift met de titel 'Associaties tussen muzikale perceptie en uitvoering - Theoretische inzichten en praktische aanbevelingen voor muziekonderwijs betreffende basisschoolleerlingen en amateurcellisten' bij de faculteit Onderwijswetenschappen van de Open Universiteit in Heerlen.

Promotoren zijn prof. dr. Els Boshuizen (Open Universiteit) en prof. dr. Saskia Brand-Gruwel (Universiteit Maastricht). De promotie is live bij te wonen bij de Open Universiteit in Heerlen en online te volgen via ou.nl/live.