'Overheid moet term fraude uit haar systemen verwijderen'

De rechtbank Rotterdam heeft geoordeeld dat de term 'fraude' niet langer gebruikt mag worden in de ICT-systemen van gemeenten, specifiek in verband met de Participatiewet. Deze uitspraak is gebaseerd op de algemene verordening gegevensbescherming (AVG), die stelt dat het gebruik van de term 'fraude' onwenselijk en onrechtmatig is omdat deze term niet voorkomt in de relevante wetgeving en verder gaat dan noodzakelijk is voor de handhaving van de wet. Het gebruik van 'fraude' kan een zware en onterechte stempel drukken op betrokkenen, met onterechte stigmatisering en negatieve gevolgen.

Deze uitspraak bevordert zorgvuldig en respectvol omgaan met persoonsgegevens en past binnen de principes van de AVG en het beginsel van minimale gegevensverwerking. Gemeenten en hun leveranciers moeten daarom zo snel mogelijk de term 'fraude' uit hun ICT-systemen en processen verwijderen, voor zover deze gekoppeld is of gekoppeld kan worden aan een persoon. De term 'fraude' mag worden vervangen door aanduidingen als 'schending inlichtingenplicht', 'verzwijgen inkomsten' of 'opgave onjuist hoofdverblijf', die wel in de wet voorkomen. Deze aanpassing geldt niet alleen voor gemeenten, maar ook voor enkele landelijke systemen.

Dit is een aanzienlijke taak waarbij systemen moeten worden gecontroleerd, aanpassingen moeten worden doorgevoerd en medewerkers en ketenpartners moeten worden geïnformeerd over de aangebrachte wijzigingen. Om dergelijke onverwachte en tijdrovende aanpassingen in de toekomst te voorkomen, moeten we hier tijdens het ontwikkelproces van deze systemen al rekening mee houden.

Bij de ontwikkeling van systemen werd uiteraard al rekening gehouden met de bescherming van persoonsgegevens en de minimalisering van gegevensverwerking. Deze uitspraken benadrukken echter dat kwalificaties in systemen strikt moeten aansluiten bij de taal en beperkingen van de relevante wetgeving. Rechtmatigheid en proportionaliteit van gegevensverwerking moeten centraal staan in het ontwikkelproces van ICT-systemen voor publieke diensten.