‘Kabinet ziet cruciale rol sociaal ontwikkelbedrijven, maar lost toekomstprobleem niet op’

Het demissionaire kabinet erkent dat sociaal ontwikkelbedrijven cruciaal zijn voor het aan het werk helpen van mensen die nu werkloos aan de kant staan. En dat extra investeringen in sociaal ontwikkelbedrijven nodig zijn om veel meer werkzoekenden die wat ondersteuning nodig hebben aan een baan te helpen. Daar is Cedris blij mee, maar vindt dat de maatregelen die worden voorgesteld onvoldoende ambitie laten zien.

Het demissionaire kabinet constateert bijvoorbeeld dat een grote groep mensen nu niet wordt bereikt die voor een baan afhankelijk is van sociaal ontwikkelbedrijven. Het voornemen is om geld vrij te maken om in de komende 25 jaar tijd 10.000 extra banen te realiseren voor hen binnen sociaal ontwikkelbedrijven.

Dat deelt demissionair minister Carola Schouten mee in een Kamerbrief, als reactie op het onderzoek van Berenschot in juli 2023 naar de toekomst van de sociale infrastructuur. Cedris, de vereniging voor een inclusieve arbeidsmarkt, vindt de aangekondigde investering een mooie eerste stap, maar onvoldoende nu er ruim 125.000 mensen aan de kant staan die met begeleiding aan de slag kunnen. “De ambitie moet dus omhoog. Ik roep de Tweede Kamer en in het bijzonder de formerende partijen op te investeren in minstens 40.000 extra werkplekken voor de mensen die aangewezen zijn op sociaal ontwikkelbedrijven”, aldus Mohamed el Mokaddem, voorzitter van Cedris.

Investeren in re-integratie loont 

De waarde van werk mag namelijk niet onderschat worden, zo vindt Cedris. Een betaalde baan levert veel meer op dan simpelweg een inkomen: de werknemer kan zich in betaald werk ontwikkelen, levert een bijdrage aan de economie en is over het algemeen gelukkiger. Uit onderzoek dat Cedris en Divosa uitvoeren blijkt dat dit zich vertaalt in lagere maatschappelijke kosten. Naar verwachting wordt in januari 2024 het onderzoeksrapport gepubliceerd. El Mokaddem: “Eén van de conclusies is dat investeringen in werkzoekenden die met loonkostensubsidie aan de slag gaan zich op Rijksniveau meer dan terugverdienen. Dit creëert financiële ruimte om de re-integratiebudgetten van gemeenten fors te verhogen. Een mooi punt om op te nemen in een nieuw regeerakkoord.” 

Kansen in krapte

Het kabinet benadrukt in de Kamerbrief de cruciale rol die sociaal ontwikkelbedrijven vervullen om iedereen kansen te bieden op een betaalde baan. Dat vindt Cedris meer dan terecht en dat vereist ook dat sociaal ontwikkelbedrijven toekomstbestendig en overal in het land beschikbaar zijn. Dan moet hierin ook voldoende geïnvesteerd worden. Daarmee help je niet alleen de werkzoekenden, maar ook de werkgevers. El Mokaddem: “Veel werkgevers hebben onvervulde vacatures, waardoor beschikbaar werk niet uitgevoerd wordt. Sociaal ontwikkelbedrijven kunnen veel van deze werkgevers helpen. Dat kan op verschillende manieren: door het werk voor deze werkgevers uit te voeren binnen sociaal ontwikkelbedrijven en door werkgevers te ondersteunen bij het inpassen van een werkzoekenden die extra ondersteuning nodig hebben”.

Voorkom postcodeverschillen

Het kabinet constateert dat het aanbod in ondersteuning tussen gemeenten soms fors verschilt. Het maakt uit waar je woont of je aanspraak kunt maken op ondersteuning naar werk. Het kabinet komt daarom met een pakket aan maatregelen om gemeenten die achterblijven te helpen en te stimuleren gerichte plannen te maken voor een ‘toekomstgerichte sociale infrastructuur’. Cedris ondersteunt dit, maar vindt dat het kabinet een stap verder moet gaan. El Mokaddem: “Het opstellen van een visie is geen garantie dat de huidige ‘postcodeverschillen’ tot het verleden behoren. Om werkzoekenden, werknemers en werkgevers maatwerk te kunnen bieden en ongelijke kansen zoveel mogelijk te beperken is het noodzakelijk dat in elke gemeente een compleet pakket aan dienstverlening beschikbaar is. Daarom pleit Cedris voor een wettelijke verankering van de door de SER en Berenschot benoemde arbeidsmarktfunctionaliteiten, zoals beschut werk, inzet van loonkostensubsidie, detacheringsfaciliteit, enzovoort.”

Tussen wal en schip

Ook wil Cedris meer sturing vanuit het Rijk op het aantal lokaal te realiseren banen voor mensen die wat meer ondersteuning nodig hebben. Dat moet niet alleen gelden voor mensen die zijn aangewezen op een beschutte werkplek. Ook voor andere werkzoekenden die het niet lukt bij een reguliere werkgever aan de slag gaan, mogen wat Cedris betreft taakstellingen gelden. Deze werkzoekenden vallen nu tussen wal en schip. El Mokaddem: “Zorg dat zij, zolang ze niet regulier aan de slag komen, een baangarantie hebben bij een sociaal ontwikkelbedrijf. Daar kunnen ze zich verder ontwikkelen en uiteindelijk wellicht uitstromen naar een reguliere werkgever. Voorwaarde hierbij moet wel zijn dat gemeenten kunnen rekenen op een kostendekkende financiering."