Europarlement wil visie EU-begroting aanpassen aan geopolitieke realiteit

De begroting van de Europese Unie moet na 2027 flexibeler zijn en zich hebben aangepast aan de nieuwe geopolitieke, economische en ecologische realiteit. Dat heeft het Europarlement gezegd in zijn visie op de begrotingsjaren 2028-2034. De uitgaven van EU-landen mogen omhoog, wat te maken heeft met terugtrekkende Amerika op het wereldtoneel.

Het Europees Parlement besprak zijn visie op de langetermijnbegroting en nam die met een meerderheid aan. Zo moet het financiële kader een stuk ambitieuzer worden om een antwoord te geven op de verwachtingen van EU-burgers te midden van wereldwijde instabiliteit en de toenemende internationale onzekerheid. Daarom mogen ook de uitgaven van de EU-landen omhoog, aldus de Europarlementariërs.

De reden voor meer uitgaven is het terugtrekkende Amerika op het wereldtoneel. Daardoor moet er meer geld gaan naar zaken als de oorlog in Oekraïne, de concurrentiekloof en de huidige uitdagingen op economisch, sociaal en ecologisch gebied. Ook moet de begroting na 2027 onnodige administratieve rompslomp voor de begunstigden verminderen.

De Europarlementariërs verwerpen het plan van de Europese Commissie voor het model van ‘één nationaal plan per lidstaat’ van de herstel- en veerkrachtfaciliteit. In plaats daarvan moet er een structuur komen ‘die transparantie en parlementaire verantwoordingsplicht waarborgt, en waarbij regionale en lokale overheden en alle relevante actoren betrokken zijn’.

Verder vinden ze het voorgestelde "Fonds voor concurrentievermogen" ontoereikend. Daarom willen ze een nieuw, gericht fonds dat is opgezet om particuliere en publieke investeringen aan te trekken met door de EU gesteunde risicoverminderingsmechanismen. Hogere defensie-uitgaven zijn noodzakelijk, zeggen ze, maar mogen de sociale en milieu-uitgaven of het bestaande beleid niet ondermijnen.

Flexibiliteit bij de uitgaven is ook van groot belang – voor elk beleidsterrein moeten er zogenoemde crisisresponscapaciteiten in de begroting worden ingebouwd, waarbij humanitaire hulp wordt afgeschermd. De volgende begroting moet twee speciale instrumenten hebben: één voor rampenbestrijding en één voor andere onvoorziene uitdagingen.

De Europarlementariërs dringen erop aan dat de toegang tot middelen moet worden gekoppeld aan de eerbiediging van de EU-waarden en de rechtsstaat. Ze willen een slim conditionaliteitsregime om te voorkomen dat begunstigden in de lidstaten worden gestraft voor het optreden van hun regeringen.

Ook mag het terugbetalen van de kosten van NextGenerationEU de financiering van EU-prioriteiten niet in gevaar brengen. Het Parlement wil een duidelijke scheiding tussen schuldaflossing en programma-uitgaven. Het dringt er bij de Europese Raad op aan nieuwe, echte inkomstenbronnen aan te nemen. Samen lenen wordt gezien als een haalbare optie voor het aanpakken van zogeheten EU-brede crises, zoals veiligheid en defensie.

De Nederlandse Europarlementariër Dirk Gotink (NSC) is rapporteur voor advies van de EP-Commissie begrotingscontrole. Hij zegt: ‘We hebben rond andere thema's reeds vaak gesproken over transparantie en toegang tot bepaalde informatie over uitgaven. Ik denk dat er nog zaken voor verbetering vatbaar zijn. We mogen niet de fouten herhalen die we in het coronaherstelfonds hebben gemaakt.’