Europarlement wil doorpakken tegen omstreden Tsjechische premier

De Tsjechische premier Andrej Babiš was in de afgelopen jaren wel degelijk betrokken bij belangenverstrengelingen waarin Europese fondsen een rol speelden. Dat blijkt uit een onderzoek van de Europese Commissie, waarover Europarlementariërs woensdag hebben gedebatteerd. In Tsjechië hebben zich onder Babiš oligarchische structuren ontwikkeld waarbij de politiek en het zakenleven te nauw met elkaar verbonden zijn. Europese gelden waarmee gesjoemeld is, moeten worden teruggevorderd. Het Europarlement wil graag doorpakken.

Zakenman Babiš zit vanaf 2014 onafgebroken in de Tsjechische regering en bekleedt sinds 2017 het premierschap. Hij is tevens de baas van Agrofert, een groot concern dat chemische landbouwmiddelen verkoopt. Als premier heeft hij invloed uitgeoefend op het toekennen van Europese subsidies aan zijn eigen bedrijf, aldus de Europese Commissie. Het gaat om misbruik van landbouwfondsen. Het Europarlement is al langer bezorgd over de situatie in Tsjechië, waar onder Babiš belangenverstrengeling is ontstaan tussen de overheid en het bedrijfsleven.

Op woensdag spraken Europarlementariërs onder meer met Eurocommissaris Johannes Hahn over de situatie. Hij is verantwoordelijk voor de begrotingszaken en deelde zijn zorgen met het parlement. Op tafel lag een onderzoek van de Europese Commissie naar de belangenconflicten Babiš tussen 2014 en 2020, waarover parlementariërs eveneens hun bezorgdheid kenbaar maakten. Uit het rapport blijkt dat in Tsjechië ‘oligarchische structuren’ zijn ontstaan, waarin de politieke en zakelijke top van het land met elkaar verstrengeld zijn. Diverse Europarlementariërs stellen dat dit onaanvaardbaar is. Geld dat Babiš’ concern Agrofert onterecht gekregen heeft, moet worden teruggevorderd.

Sommige Europese parlementsleden zeiden dat kwestie Babiš niet als excuus mag worden gebruikt om de controle en bevoegdheden van de EU te vergroten, zoals in het onderzoek wordt aanbevolen. Anderen zijn juist voor het overnemen van deze aanbevelingen. Eurocommissaris Hahn benadrukte dat het nu aan de Tsjechische regering is om stappen in de goede richting te zetten en dat die eerst moeten worden afgewacht. Als die onder de maat zijn, neemt het Europees Parlement mogelijk volgende maand een resolutie tegen Babiš aan.

Volgens PvdA-Europarlementariër Lara Wolters staat nu vast dat Babiš in staat is zijn eigen bedrijf te ondersteunen met overheidsgeld. ‘Daarmee ondermijnt hij de Europese waarden en bedriegt hij de Europese belastingbetalers. Elke euro die in de zakken van oligarchen terechtkomt, wordt niet besteed aan het oplossen van onze gedeelde Europese uitdagingen, zoals het bestrijden van de klimaatcrisis, het aanpakken van sociale ongelijkheid en het investeren in herstel van de pandemie’, aldus Wolters. De Tsjechische autoriteiten moeten het geld terughalen bij de bedrijven van Babiš. ‘Hij kan zijn belangenconflict oplossen door te stoppen met het doorsluizen van Europese subsidies naar zijn bedrijven. Hij kan de banden met zijn bedrijven verbreken, of hij kan terugtreden als lid van de Europese Raad.’

In 2018, 2019 en 2020 nam het Europarlement al resoluties aan waarin werd gewezen op het misbruik van EU-landbouwfondsen in Tsjechië en de mogelijke betrokkenheid van premier Babiš. Ze riepen op tot strengere maatregelen om de EU-uitgaven te beschermen en vooral om een controlemechanisme op te zetten om belangenconflicten aan te pakken. Ook eiste het Parlement meer openheid over de ontvangers van EU-geld. Momenteel zijn lidstaten niet verplicht om te openbaren wie landbouwsubsidies ontvangt.