'Overheid moet burgers direct informeren over toepassing van algoritmes'

Sinds januari dit jaar is het kabinet bezig met een onderzoek naar de verplichte deelname van overheidsinstanties aan het algoritmeregister, verklaart staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Digitalisering. In dit register publiceren overheden informatie over hun algoritmes, zodat deze gecontroleerd kunnen worden op discriminatie en willekeur.

Het algoritmeregister ging eind 2022 van start en bevat algoritmes die Nederlandse overheden gebruiken voor hun (semi)automatische besluitvorming. Het kabinet streeft ernaar dat tegen 2025 'hoog-risico' en impactvolle algoritmes in het register zijn opgenomen. Deze inspanningen worden gedreven door zowel nationale overwegingen, als Europese verplichtingen volgend uit de recent aangenomen AI-verordening van het Europees Parlement.

Op dit moment bevat het algoritmeregister echter minder dan 350 algoritmes, wat slechts een klein deel is van alle algoritmes die de overheid gebruikt. Ook de toegankelijkheid en bekendheid onder burgers moeten nog worden verbeterd. Een publiekscampagne komt er voorlopig nog niet omdat de focus gericht blijft op het vullen van het register.

De vraag is echter of een uitgebreide publiekscampagne het beste middel is om het algoritmeregister bij de Nederlandse burger bekend te maken. Wellicht is het beter om overheidsorganisaties te verplichten in hun besluiten aan te geven hoe de beslissing is onderbouwd en welke algoritmes hierbij zijn gebruikt, eventueel door naar het algoritmeregister te verwijzen. Overheden zijn hiertoe eigenlijk al verplicht op basis van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur die hen verplichten beslissingen op een behoorlijke, eerlijke en transparante manier te onderbouwen. Door overheden te verplichten deze onderbouwing op te nemen in hun besluiten, worden burgers rechtstreeks geïnformeerd op het moment dat algoritmes een rol hebben gespeeld bij voor hen relevante besluiten. Op deze wijze kunnen zij het algoritmeregister gericht bezoeken om zichzelf verder te informeren.