Rathenau Instituut: “Nieuw kabinet, toon daadkracht voor waardevolle digitale innovatie”

Het komend kabinet moet krachtige wetgeving vaststellen voor digitale innovatie. Daarnaast moet het parlement kritischer toetsen wat de maatschappelijke opbrengst is van digitale middelen voor het onderwijs, de gezondheidszorg, het openbaar bestuur, de veiligheid of een duurzame samenleving. Dit is nodig om hardnekkige problemen van digitalisering op te lossen. Daarop wijst het Rathenau Instituut in het rapport De stand van digitaal Nederland.

Datalekken, hacks en de verspreiding van desinformatie zijn aan de orde van de dag. De macht van Big Tech staat een eerlijke economie in de weg. Bedrijven en overheden verzamelen voortdurend data, waarmee ze burgers surveilleren en beïnvloeden. En de energierekening van digitale innovaties loopt op, terwijl de samenleving klimaatneutraal moet worden. Verspreid over de samenleving zijn weliswaar ethische codes en wetgeving van kracht, maar die zijn te vrijblijvend om de problemen van de digitale samenleving structureel op te lossen.

Daarom formuleert het Rathenau Instituut in het nieuwe rapport De stand van digitaal Nederland drie speerpunten voor een nieuwe digitaliseringsstrategie. Krachtige wetgeving en toezicht, kritisch parlementair debat en zeggenschap van burgers en professionals over digitale innovatie. Het parlement toetst nu nog te weinig het maatschappelijk nut en de noodzaak van digitale middelen. En de inzichten van bijvoorbeeld leraren, zorgpersoneel en politieagenten – zij die te maken hebben met digitalisering van hun werk – worden nog te weinig benut om digitale innovatie te laten bijdragen aan een écht veilige, duurzame, gezonde en menselijke digitale samenleving.

De afgelopen jaren deed het Rathenau Instituut veelvuldig onderzoek naar digitalisering van de samenleving. In De stand van digitaal Nederland. Naar zeggenschap en vertrouwen in de digitale samenleving zijn de inzichten uit eerder werk van het instituut gebundeld. De onderzoekers selecteerden acht domeinen in de samenleving – van zorg tot onderwijs of openbaar bestuur – en maakten per domein een overzicht van de politieke vragen voor de komende vier jaar.

Linda Kool, themacoördinator Digitale Samenleving van het Rathenau Instituut: “Burgers mogen verwachten dat digitale middelen ons daadwerkelijk een inclusieve democratie, een eerlijke economie, hoogwaardige zorg, onderwijs en bestuur en een duurzame samenleving opleveren, en dat overheid en volksvertegenwoordigers toetsen of die verwachtingen uitkomen. Politieke keuzes van regering en parlement in de komende kabinetsperiode zijn hiervoor cruciaal.”