'Veel gaat goed bij de overheid, nu nog de cultuurverandering'

Het vertrouwen in de overheid daalt. Er is voornamelijk veel kritiek op het bedrijfsmatig besturen van overheidsdiensten. Dat is niet vreemd, want men heeft andere verwachtingen van overheden dan van bedrijven. De overheid is er allereerst voor goede dienstverlening aan de burgers. Door te veel te vertrouwen op systemen loop je het risico dat de menselijke maat uit het oog verloren wordt. Met als gevolg breed in de media uitgemeten gevallen waarbij overheidsdiensten uit de rails zijn gelopen, zoals bij de toeslagenaffaire.

Door de aandacht te verleggen naar kleinere – en minder mediagenieke – misstanden, kan men problemen tijdig in de kiem smoren, zonder dat daarvoor het gehele systeem op de schop moet. Want het overgrote gedeelte van wat de overheid doet, gaat namelijk goed.

Men dreigt te snel uit het oog te verliezen dat ´running government like a business´ juist heel veel voordelen heeft: door de nadruk te leggen op efficiëntie en standaardisering kan de overheid slagvaardiger en sneller haar werk doen. Het afschaffen van de huidige efficiënte werkwijze zou neerkomen op het kind met het badwater weggooien. In plaats daarvan moeten we werken aan een cultuurverandering, zodat er ruimte komt om meer aandacht te geven aan mensen die buiten de boot vallen. De ambtenaar moet de mogelijkheden en het vertrouwen krijgen om te handelen naar de menselijke maat.

Dit vraagt om een andere wijze van besturen, waarbij ambtenaren minder worden afgerekend op het strikt volgen van de regels en juist zonder persoonlijk risico uitzonderingsgevallen kunnen helpen in de geest van de wet. Dit vraagt om andere competenties en vaardigheden bij professionals binnen de overheid.