Europarlement: terugkeerovereenkomsten voor migranten met derde landen nodig

Het Europees Parlement maakt zich grote zorgen om de situatie van vluchtelingen en wil dat rechten beter worden gewaarborgd. Er moet een klachtenloket komen voor asielzoekers die willen klagen over mensenrechtenschendingen. Ook moet de Europese Commissie formele overeenkomsten sluiten met derde landen voor de terugkeer van migranten die hier niet mogen zijn. Het Europarlement nam woensdag een rapport van de Nederlandse Europarlementariër Tineke Strik (GroenLinks) hierover aan.

In de afgelopen tijd deed Strik onderzoek naar de situatie van migranten en asielzoekers in bijvoorbeeld Griekenland, maar ook in derde landen zoals Turkije. Zo bezocht ze onder meer vluchtelingenkampen op Griekse eilanden. Dinsdag presenteerde ze haar rapport met conclusies in het Europees Parlement. Daaruit blijkt onder meer dat EU-landen eigenhandig informele afspraken maken met derde landen zoals Turkije, waardoor de mensenrechten van migranten en vluchtelingen in het geding komen. Op dergelijke afspraken houden parlementen onvoldoende toezicht en ook is er geen toetsing op door de rechter, aldus de rapporteur.

In haar rede in het Europarlement stelde Strik dat de mensenrechtensituatie van vluchtelingen er daardoor niet beter op wordt. Ze haalde de situatie in Turkije aan, dat de grens voor nieuwe Syrische vluchtelingen gesloten houdt. ‘Als regelingen tussen de EU en een derde land leiden tot situaties waarin vluchtelingen vastzitten, zonder bescherming worden achtergelaten of zelfs worden gemarteld, dan heeft de EU een verantwoordelijkheid’, aldus Strik. Haar door het parlement aangenomen rapport spoort de Europese Commissie aan om werk te maken van formele akkoorden met derde landen, zodat de mensenrechten beter kunnen worden gewaarborgd.

Tevens wil het Europees Parlement nu dat de Commissie formele terugkeerovereenkomsten sluit met derde landen voor migranten die hier niet mogen zijn. Hiernaast moet er een beter overzicht komen over de praktijk, want nog te vaak worden mensenrechten van individuele asielzoekers geschonden. Er is een tekort aan toezicht en rapportages van wat er ter plaatse gebeurt. Ook is er nog geen Europees klachtenloket waar asielzoekers mogelijke schendingen van hun rechten kunnen melden en er zijn ook nog onvoldoende rechtsmiddelen voor migranten wiens rechten geschonden zijn. Daarom moet er een onafhankelijk en toegankelijk klachtenmechanisme voor asielzoekers komen.

Los daarvan meldt Strik dat er geen openbaar overzicht is van EU-fondsen aan derde landen. Deze landen krijgen dus geld van de EU, maar het is niet duidelijk hoe en waar deze euro’s aan worden besteed. Tegelijkertijd gaan er ook gelden van EU-agentschappen, zoals het Europees Grens- en Kustwachtagentschap, naar derde landen. Het is echter niet helder om hoeveel euro het precies gaat en waar dit geld exact aan wordt besteed. Het Europarlement wil hiervan een beter overzicht krijgen, zodat het ook beter toezicht kan houden op het budget.

‘Samenwerking met derde landen stelt de EU niet vrij van mensenrechtenverplichtingen jegens migranten en vluchtelingen,’ zegt rapporteur Tineke Strik. ‘Deze verplichtingen moeten worden nagekomen met betere monitoring, meer transparantie over Europese fondsen en een versterkt democratisch toezicht door het Europees Parlement. Daarnaast moeten we toegang tot de rechtsgang verzekeren voor migranten en vluchtelingen wiens rechten mogelijk zijn aangetast door de samenwerking van de EU met derde landen. Dit is de enige manier om ervoor te zorgen dat ons extern migratiebeleid in lijn is met het internationaal recht.’