Na twee jaar Oekraïne-oorlog: behoefte aan blijvende steun, weerbaarheid en perspectief

Nederland moet zich actief voorbereiden op verschillende scenario’s voor de oorlog in Oekraïne. Dat schrijft de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in een vandaag gepubliceerd advies.

De AIV belicht in zijn advies de grote impact van de oorlog en onderstreept de noodzaak van standvastige steun aan Oekraïne. Tegelijkertijd wijst de AIV op het belang van het vergroten van de westerse weerbaarheid tegen de Russische agressie en het bieden van perspectief op een stabiele en veilige toekomst voor Nederland en Europa.

Standvastige steun

Te midden van een fragiele westerse consensus, een precaire situatie in Oekraïne en de dreiging van een langdurige patstelling op het slagveld, bestaat volgens de AIV behoefte aan politieke standvastigheid, intensieve communicatie en duurzame betrokkenheid. AIV-voorzitter Bert Koenders: “Voor Europa is dit niet slechts een oorlog op afstand, maar een conflict waar onze eigen veiligheid en waarden direct op het spel staan. Er is behoefte aan verstevigde, pro-actieve en tijdige steun, zodat Oekraïne zich goed kan blijven verdedigen, zo mogelijk het offensief kan hernemen en op termijn in elk geval een zo sterk mogelijke onderhandelingspositie krijgt. Dat is ook in het belang van een rechtvaardige en meer stabiele veiligheidsordening op ons continent.”

Een weerbaarder Europa en Nederland

Nederland en Europa zijn volgens de AIV te afhankelijk van steun van de VS voor de eigen veiligheid. Concrete en urgente stappen die Europa in staat stellen zichzelf zelfstandig te verdedigen, zijn volgens de AIV een Europese pijler binnen de NAVO, een Europese veiligheidsraad en een meer geïntegreerde Europese defensie- en veiligheidsindustrie. Dit vereist ook van Nederland extra inspanning en extra defensie-uitgaven. De steun voor Oekraïne komt wat de AIV betreft bovenop de in de NAVO afgesproken minimale 2-procentnorm. Allereerst is het nodig de productielijnen die nu voor Oekraïne en Europa van belang zijn met voorrang te versterken. Ook moeten de Nederlandse overheid en samenleving zich volgens de AIV beter wapenen tegen de (Russische) hybride oorlogsvoering en destabilisatiecampagnes, door maatschappelijke weerbaarheid te organiseren en stimuleren.

Langetermijnperspectief voor Oekraïne

De AIV benadrukt dat Oekraïne ook voor de Nederlandse veiligheid en vrijheid vecht. Het land vraagt daarom om EU- en NAVO-lidmaatschap. Nederland kan dat op diverse wijzen stimuleren en dient zich actief in te zetten voor inbedding van het land in de Europese en Atlantische veiligheidsstructuren. Ook dient Nederland meer vaart te zetten achter een veiligheidsovereenkomst met Oekraïne, naar voorbeeld van het VK, Frankrijk en Duitsland. Ons land kan bovendien een effectieve bijdrage leveren aan het realiseren van fondsen voor wederopbouw, aan de verdere opbouw van de rechtsstaat, de ontwikkeling van goed bestuur en het tegengaan van corruptie in Oekraïne. Dit kan bijvoorbeeld door het heffen van belastingen op rendement op gesanctioneerde Russische tegoeden.

Ten slotte is het van belang de negatieve economische consequenties van de oorlog voor ontwikkelingslanden te beperken en de groeiende politieke kloof tussen het Westen en landen in het mondiale Zuiden ten aanzien van de perceptie van dubbele standaarden in vergelijking met conflicten in het Midden-Oosten en Afrika zoveel mogelijk te dichten.