Europarlement wil meer grip op nieuwe gezondheidsautoriteit

De Europese Unie moet zich beter kunnen voorbereiden op nieuwe gezondheidscrisissen en daarom wordt er een nieuwe EU-autoriteit in het leven geroepen. De autoriteit ‘Health Emergency Preparedness and Response Authority’ (HERA) moet gecontroleerd worden door het Europees Parlement, die daarom deze week haar mandaat in voorbereiding op de onderhandelingen met de lidstaten heeft aangepast. Het Parlement roept op tot meer openheid en betere samenwerking tussen verschillende EU-instanties rond volksgezondheid.

HERA wordt begin 2022 actief en zal ervoor zorgen dat nieuwe gezondheidscrisissen vanaf het begin goed worden aangepakt. De autoriteit moet noodsituaties op gezondheidsgebied voorkomen, opsporen en er snel op kunnen reageren. HERA zal informatie verzamelen en ervoor zorgen dat er beter kan worden gehandeld in crisistijden. Bij nood zal de nieuwe autoriteit moeten zorgen voor voldoende geneesmiddelen, vaccins en andere medische zaken zoals handschoenen en maskers. Al deze dingen waren aan het begin van de coronacrisis in de EU vaak onvoldoende voorradig.

HERA vormt straks het bindmiddel van de gezondheidsunie die het Europees Parlement en de Europese Commissie momenteel opbouwen. De bedoeling is dat HERA nauw gaat samenwerken met het bedrijfsleven, internationale partners en EU- en nationale gezondheidsinstanties om goed voorbereid te zijn op nieuwe noodsituaties. Met die aanpak kan de EU zich schrap zetten en meer verweren als er bijvoorbeeld een nieuwe pandemie aan komt.

Omdat het Europarlement wil dat HERA een succes wordt, heeft het besloten haar mandaat rond het dossier ‘ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid’ aan te passen. Het Parlement nam aanvullende amendementen aan voor betere samenhang tussen HERA en de wetten rondom gezondheid waarover wordt onderhandeld op Europees niveau. Ook roepen Europarlementariërs op tot meer openheid over overheidsuitgaven aan bijvoorbeeld onderzoek, productie en gezamenlijke aankoop van nieuwe medicijnen. In het geval van gezamenlijke aankoop willen de EP-leden dat dat Commissie contracten en overeenkomsten met de verschillende partijen tijdig openbaar maakt. Verder willen ze nauwe samenwerking tussen de betrokken EU-instanties, onder andere om dubbel werk en misverstanden te voorkomen. Een vertegenwoordiger van het Europees Parlement moet bijvoorbeeld een actieve rol gaan spelen in de ‘Health Crisis Board’.

De amendementen rond HERA hangen samen met stappen van het Europarlement in september. Toen werd ook voorgesteld de bevoegdheden van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) uit te breiden. Deze instantie moet volgens het EP ook op het gebied van niet-besmettelijke ziekten gaan opereren, zoals hart- en vaatziekten, kanker en geestesziekten. Verder moet er bij nieuwe bedreigingen voor de volksgezondheid meer samenwerking over grenzen heen komen.

De Nederlandse Europarlementariër Esther de Lange (CDA) is optimistisch over de stappen om tot een gezondheidsunie te komen. ‘Voor corona stond dit niet op het netvlies van nationale bestuurders, maar nu is iedereen doordrongen van de noodzaak van grensoverschrijdende samenwerking op gezondheidsgebied,’ aldus De Lange. ‘We zorgen er ook voor dat gezamenlijke oefeningen in grensregio’s niet langer als een extraatje maar juist als essentieel onderdeel worden gezien.’

Het Europarlement wil ook dat de procedures rond HERA tegen 2023 grondig worden herzien. Deze wens wordt meegenomen naar de onderhandelingstafel. Als die wens wordt ingewilligd, dan kan de autoriteit misschien een onafhankelijk EU-agentschap worden.