Regio 4.0’ biedt concrete handvatten voor de bouw van een regionale burgersamenleving

Bob de Wit en Roel Wolfert: “De belangen van burgers en regionale ondernemers en organisaties moeten weer voorop staan”

In zijn eerdere boeken Society 4.0 en Democratie 4.0 zette Bob de Wit uiteen waarom onze samenleving op de drempel staat van een nieuw tijdperk. Het industriële tijdperk komt ten einde, maar wat komt ervoor in de plaats? Een wereldmaatschappij waarin een kleine kapitaalkrachtige groep het voor het zeggen heeft? In Regio 4.0 presenteert de hoogleraar Strategisch Leiderschap aan de Nyenrode Business Universiteit samen met ondernemer en bedrijvendokter Roel Wolfert het alternatief: de regionale burgersamenleving.

Zijn vorige twee titels over deze gedroomde regionale samenlevingsvorm schreef De Wit uit zorg om de ontwikkelingen in de huidige postindustriële datasamenleving. Daarin signaleert hij een ernstig democratisch tekort: machtige wereldondernemingen bepalen steeds meer de richting waarin de maatschappij zich beweegt, zonder dat nationale parlementen daar iets over te zeggen hebben. De internationale instituties die de sociale en economische belangen van de burger zouden kunnen bewaken, kennen evenmin democratische controle.

In plaats van bij de pakken neer te zitten, ontwikkelde De Wit een visie op een samenleving waarin burgers wél participeren. Samen met Wolfert voegde hij vervolgens de daad bij het woord door de initiatieven te ontwikkelen die bij zo’n samenleving horen, zoals het opzetten van onderling samenwerkende regionale coöperaties. Nu beschrijven zij in Regio 4.0 hoe anderen hun voorbeeld kunnen volgen. Het boek is een gids voor burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties die een sterke regionale samenleving willen bouwen volgens de principes van Society 4.0.

“We leven in een roerige transitieperiode naar een nieuwe samenleving. In het verleden zijn er in een maatschappelijke transitie altijd verschillende perspectieven geweest op hoe de toekomstige samenleving er kan of moet uitzien. De klassieke tegenstelling tussen een top-down elitesamenleving en een bottom-up burgersamenleving is in onze tijd opnieuw

van toepassing”, legt De Wit uit, om vervolgens voor de laatste te kiezen. “In een burgersamenleving zijn burgers actieve mensen die initiatieven nemen in maatschappelijke domeinen en zo veel mogelijk zelf hun leefomgeving vormgeven. De belangen van burgers, ondernemingen en organisaties in de regio moeten weer voorop staan, niet die van een elite van multinationals, ngo’s, investeerders, beleggers en speculanten.”

De regio is daar de meest geschikte geografische basis voor, betogen De Wit en Wolfert. “Een regio biedt de juiste balans tussen schaalgrootte en ‘dicht bij de burger’. Nieuwe technologische ontwikkelingen maken daarnaast de decentrale productie van de meeste primaire levensbehoeften mogelijk. Zo kunnen productie en consumptie weer aan elkaar worden gekoppeld en blijft de economische waarde in de regio. Bovendien zijn regio’s al duizenden jaren de gebieden waarmee bewoners zich het meest betrokken voelen, met een eigen cultuur en identiteit”, aldus Wolfert, die verwijst naar het succes van de grotendeels autonome, maar wel onderling samenwerkende Zwitserse kantons.

“Anders dan het woord ‘gids’ wellicht doet vermoeden, is dit geen handleiding die gedetailleerd voorschrijft hoe een regionale samenleving moet worden ontwikkeld”, zo nuanceert De Wit de doelstelling van het boek. “Ten eerste verschillen regio’s onderling, ten tweede bevinden we ons aan het begin van de ontwikkeling naar de nieuwe samenleving ‘Society 4.0’, waarin nog veel bedacht, ontdekt en ervaren moet worden. Regio 4.0 geeft daarom eerder een visie op de cruciale maatschappelijke domeinen in de regio en stappenplannen voor de manieren waarop je die domeinen kunt vormgeven. Het is bedoeld om de ‘bouwers’ van regio’s concrete handvatten te bieden.”

Dat doen de auteurs in tien hoofdstukken die elk een domein van de samenleving beschrijven: voedsel, energie en water, (digitale) infrastructuur, wonen, gezondheid, onderwijs, economie, betalen en bankieren, ondernemerschap en – als basis voor elk domein – de rol van de mens daarin. Eerst zetten zij daarvoor de weeffouten in de huidige ‘Society 3.0’ op een rij, om vervolgens met werkbare regionale alternatieven te komen. Centraal daarin staat het coöperatieve samenwerkingsverband.

“Een coöperatie is wettelijk gestructureerd als een democratische organisatie, waarbij eigendom en controle worden gedeeld door de leden”, legt Wolfert uit. “Dat biedt een structuur voor collectieve besluitvorming en participatie en draagt bij aan een meer democratische en inclusieve werkplekcultuur. Door prioriteit te geven aan de behoeften en belangen van alle belanghebbenden, helpen coöperaties om duurzame en rechtvaardigere gemeenschappen op te bouwen.”

Over de auteurs

Bob de Wit is hoogleraar Strategisch Leiderschap aan de Nyenrode Business Universiteit, en auteur van vele boeken, waaronder Society 4.0 en Democratie 4.0. De Wit is tevens voorzitter van de coöperatieve vereniging Society 4.0.

Roel Wolfert is ondernemer en bedrijvendokter bij VGRIP en REMAGINATE. Verder geeft hij les als visiting professor Blockchain en Fintech aan de Porto Business School. Wolfert is tevens oprichter en bestuurder bij de coöperatieve vereniging Society 4.0.

Algemene informatie:

• Titel: Regio 4.0.
• Prijs: € 35,50 (incl. btw)
• ISBN: 9789462158610
• Auteurs: Bob de Wit en Roel Wolfert
• Bestellen bij Managementboek.nl of de erkende boekhandel