'Betaalbaarheid Nederlandse woningmarkt is gezonder dan het debat doet vermoeden'

De betaalbaarheid van huren is belangrijk, maar het debat over huurprijzen wordt steeds vaker gevoerd op basis van sentiment, terwijl de feiten een ander beeld schetsen. Recent onderzoek van ABN AMRO en eerder van het Nibud (in opdracht van Aedes) laten zien dat de woonquote van huurders, het percentage van het inkomen dat aan woonlasten besteed mag worden, sinds 2022 structureel daalt. Nederland scoort bovendien internationaal goed op betaalbaarheid, energiezuinigheid en woonzekerheid. Toch neemt de politieke drang tot ingrijpen toe.

Besluiten zoals de recente huurbevriezing lijken vooral ingegeven door symboolpolitiek, bedoeld om kiezers te paaien, maar losgezongen van de financiële realiteit. Ze ondermijnen de investeringscapaciteit van woningcorporaties en zetten het vertrouwen in de woningmarkt ernstig onder druk. Volgens hoogleraar woningmarkt Johan Conijn is hier zelfs sprake van “vandalisme in de polder”, en zijn collega Peter Boelhouwer sprak van “ongekend bestuurlijk wangedrag”. 

Ook in de middenhuur raakt het investeringsklimaat verstoord door stapeling van regelgeving en gebrek aan langetermijnstabiliteit. In de volle breedte dreigt stilval – terwijl juist één- en tweepersoonshuishoudens afhankelijk zijn van dit segment, zoals uit de ABN-analyse blijkt.

Wie de woningmarkt echt wil versterken, moet stoppen met het voortdurend bedrijven van inkomenspolitiek via het woonbeleid. Het huidige systeem is het resultaat van jarenlange stapeling van maatregelen en uitzonderingen. Wat ooit bedoeld was om kwetsbare groepen te helpen is verworden tot een beleidsconstructie die meer weg heeft van het monster van Frankenstein: onnatuurlijk samengesteld, onvoorspelbaar en moeilijk bestuurbaar.

Het is tijd voor een integrale schoonmaak van de inkomenspolitieke regelgeving in de woningmarkt – zonder heilige huisjes. Ook het verder inperken of geheel afschaffen van de hypotheekrenteaftrek moet bespreekbaar zijn als dat begrotingsruimte creëert om de huurtoeslag structureel te versterken. Alleen dan ontstaat weer een eerlijk, doelgericht en toekomstbestendig woonbeleid.

Door gestegen lonen daalt de woonquote sinds 2022 structureel. Betaalbaarheid is dus zeker niet het grootste probleem, met uitzondering van een kleine groep die we moeten kunnen helpen met een hogere huurtoeslag. Het échte knelpunt is het woningtekort. Over de hele linie: van sociale huur, middenhuur, vrijesectorhuur én alle koopsegmenten. Maatregelen zoals de huurbevriezing verergeren dat tekort. Ze lijken misschien sympathiek, maar leveren woningzoekenden niets op zolang er geen woningen worden bijgebouwd.