Krachtenbundeling HU en CINOP bij aanpak gecijferdheid: “het is 5 voor 12”

Hogeschool Utrecht (HU) en CINOP bundelen hun krachten om meer aandacht te vragen voor het belang van gecijferdheid in onze samenleving. Dat is nodig: onderzoek toont aan dat laaggecijferheid een groter probleem is in Nederland dan laaggeletterdheid. HU en CINOP starten een bewustwordingscampagne, bieden diverse activiteiten voor deskundigheidsbevordering aan, doen onderzoek en ontwikkelen instrumenten. Doel: meer volwassenen bereiken die moeite hebben met gecijferde situaties, en voor hen mogelijkheden creëren voor persoonlijke ontwikkeling door een effectieve aanpak die echt bij hen past. "Het is vijf voor twaalf; als we ons uitsluitend op taal blijven richten, krijgen we wat we kregen en missen we een enorme kans om echt meer mensen te bereiken". 

Geletterd én gecijferd in een digitale context

Communicatie in de samenleving krijgt steeds meer een multimodaal karakter. Dat wil zeggen: steeds vaker een combinatie van taal met getallen, grafieken en diagrammen. Aangeboden in een veelal digitale context. Zulke informatiebronnen hebben vaak een groot maatschappelijk belang. Denk aan persconferenties over corona of formulieren van de Belastingdienst. Veel mensen hebben hier moeite mee; in Nederland gaat het om 2,5 miljoen mensen met beperkte basisvaardigheden. Annemarie Groot, senior adviseur en onderzoeker bij CINOP: “Het is in Nederland gebruikelijk om de 2,5 miljoen mensen die moeite hebben met taal en/of rekenen ‘laaggeletterd’ te noemen. Dit lijkt te verwijzen naar enkel moeite hebben met taal. Echter, vaardig omgaan met deze informatiebronnen en nieuwe vormen van communicatie vergt geletterdheid én gecijferdheid én digitale vaardigheden. Het is vijf voor twaalf; als we ons uitsluitend op taal blijven richten, krijgen we wat we kregen en missen we een enorme kans om echt meer mensen te bereiken.”

Concrete en functionele situaties

Dr. Kees Hoogland, lector aan de HU: “Gecijferdheid vergt een brede aanpak. Het gaat om aandacht voor cognitieve, affectieve en psychologische factoren. Bij veel volwassenen die moeite hebben met gecijferdheid is er sprake van rekenangst of negatieve associaties met het schoolse rekenen. Zij zijn niet geholpen met een standaardrekenles, maar ontwikkelen hun gecijferdheid in concrete, functionele situaties”.

Aanpak: bewustwording, deskundigheidsbevordering en onderzoek

Onderzoek toont aan dat gecijferdheid een groter struikelblok is dan geletterdheid (Algemene Rekenkamer, 2016). En toch is er relatief weinig aandacht voor in de media en vanuit beleidsmakers. Dat moet anders.

De aanpak van HU en CINOP is drieledig:

1)    Bewustwording: heldere informatievoorziening gericht op onder andere beleidsmakers van centrale en regionale overheden, bibliotheken en werkgevers helpt bij het vergroten van de bewustwording onder alle Nederlanders van het belang van gecijferdheid en het effect van laaggecijferdheid op het dagelijkse handelen. Daarnaast zien CINOP en de HU in de praktijk dat, mede door de onbekendheid van het belang van gecijferdheid, kansen onbenut blijven.

2)    Deskundigheidsbevordering: de handelingsbekwaamheid van professionals in het sociale en educatieve domein versterken doordat zij de doelgroep kennen, al bestaande activiteiten met elkaar kunnen verbinden en kunnen inspelen op leerwensen.

3)    Onderzoek: Er is een groot tekort aan onderbouwde kennis en instrumenten specifiek gericht op gecijferdheid. Veel huidige initiatieven, experimenten en onderzoek naar basisvaardigheden van volwassenen zijn gericht op het versterken van geletterdheid. Het is van groot maatschappelijk belang dat er meer kennis komt over wat werkt bij het bevorderen van gecijferdheid. Fundamentele kennis over wat gecijferdheid is, maar ook toegepaste kennis over hoe interventies op het gebied van gecijferdheid kunnen bijdragen aan het beter toerusten van volwassenen om volwaardig te kunnen participeren in de hedendaagse gecijferde samenleving.

Versterking van expertises

De Hogeschool Utrecht en CINOP versterken elkaars jarenlange expertise. Het lectoraat Wiskundig en Analytisch Vermogen van Professionals van de HU onderzoekt welke wiskundige en analytische vaardigheden professionals nodig hebben nu werkplekken en beroepssituaties snel veranderen door digitalisering en technologie. Het lectoraat wil op basis van onderzoek (aanstaande) professionals en burgers beter toerusten om met zelfvertrouwen rekenen, wiskunde en statistiek te gebruiken in relevante situaties.

Onderwijskundig advies- en onderzoeksbureau CINOP is al meer dan 20 jaar toonaangevend expert op het gebied van geletterdheid, gecijferdheid en digitale vaardigheden. CINOP heeft (internationale) expertise opgebouwd door de verbinding tussen onderzoekscapaciteit, instrument- en materiaalontwikkeling en actuele kennis over maatschappelijke en beleidsmatige ontwikkelingen rondom basisvaardigheden voor zowel jongeren als volwassenen.