'Minder regels en meer attitude voor meer veiligheid in de bouw- en infrasector'

Helaas kwamen recent weer dodelijke ongevallen in de bouw- en infrasector in de media. Ondanks vele inspanningen binnen de sector ten spijt. De vraag is niet of we te weinig doen, maar of de aanpak effectief is.

Aan regels en veiligheidsmaatregelen schort het niet in de bouw- en infrasector. Zo zijn er het VCA-certificaat (veiligheidschecklist) en de Generieke Poortinstructie (GPI), een extra benodigd certificaat over veiligheidsprocedures en risico’s op een bouwplaats. Daarnaast nog TCVT-certificaten voor werken met zware machines als hijskranen, graafmachines en hei- en funderingsmachines. En de richtlijn Veiligheid in Aanbestedingen (ViA) met de Safety Culture Ladder (SCL) van vijf oplopende niveaus (treden) van veiligheid.

In de praktijk ziet Vakvereniging HZC dat houding en gedrag niet verbeteren als de focus teveel ligt op regels en handhaving. Veel certificaten gaan over kennis en informatie tot je nemen en dit (vaak online) toetsen. Extra auditing systemen ter controle, zoals bij treden van veiligheidsladders, verleggen de focus mogelijk naar het ‘halen’ of afvinken. Met de indruk dat de veiligheid is geregeld en er minder aandacht is voor echte veiligheid in het ‘hier en nu’ van de praktijk.

Signalen uit de achterban van HZC geven aan dat werknemers de regels kennen, maar dat de grens wordt bereikt aan wat ze aan regels nog kunnen bevatten en overzien. Maar ook dat niet iedereen in de bouw in elke situatie even alert en bewust met veiligheid bezig is.

We willen heel graag dat we elkaar aanspreken als situaties niet veilig zijn. Maar mensen vinden het lastig om collega’s aan te spreken of meldingen bij leidinggevenden te doen. Ze zijn bang voor ruzie, ontslag of om de ander teleur te stellen. De bouw- en infrasector is een hiërarchische sector maar onder de medewerkers op de werkvloer ook zeer collegiale sector. De invloed van groepsdruk speelt ook een rol. Ze passen zich aan ten koste van zichzelf, de (werk)relatie en van de - fysieke én sociale - veiligheid.

Ik pleit voor meer aandacht voor attitudevorming. Medewerkers ontwikkelen en vormen op attitude en gedrag vraagt om heel andere didactische methoden dan het bijbrengen van kennis en voorlichten op informatie. Het integratief gedragsmodel (IGM; Blonk, 2018) kan daarbij helpen. Dit model stelt dat het gaat om twee dingen: willen en kunnen. Waarbij willen bepaald wordt door eigen overtuiging, zelfvertrouwen en attitude. En kunnen door onder andere kennis en vaardigheden, maar ook ruimte en back-up van (direct) leidinggevenden. Grenzen aangeven mag. Nee zeggen tegen een ander is ja zeggen tegen jezelf.