'Overheid en ProRail mogen geen concessies doen aan spoorveiligheid volgens Arbowet'

Rapport van de OVV (Onderzoeksraad Voor Veiligheid) bevestigt wat Vakvereniging HZC al langer op verschillende plaatsen roept: bij het werken aan het spoor worden bewust te grote risico’s genomen door te makkelijk over te stappen naar maatregelen op lager veiligheidsniveau. Economisch-maatschappelijke belangen prevaleren boven de veiligheid van de spoorwerkers en dat is onacceptabel. De minister van I&W en ProRail moeten hun verantwoordelijkheid nemen.

De Arbowet verlangt van een werkgever dat deze maatregelen treft voor veilig werken in een bepaalde volgorde, de zogenoemde arbeidshygiënische strategie. De werkgever moet dus éérst maatregelen treffen op een hoger niveau. Terugvallen naar maatregelen uit een lager niveau mag alleen als daar zeer goede redenen voor zijn, bijvoorbeeld omdat het technisch of economisch onmogelijk is.

Er wordt bij werken aan het spoort véél te makkelijk naar een lager niveau gestapt, zo stel HZC. En die zijn nu juist het meest kwetsbaar, want meer van menselijk gedrag afhankelijk. De eerste twee niveaus – 1: de bron van het gevaar wegnemen, 2: collectieve maatregelen treffen zoals afscheiden of afschalen van gevaar – zijn meer systemische maatregelen. De OVV streeft eveneens naar een systemische benadering van veiligheid.

Eerder heeft HZC al gepleit voor volledige buitendienststelling van het spoor. Als er geen treinen rijden is er geen aanrijdgevaar (niveau1). Technisch geen enkel probleem, dus blijkbaar prevaleert hier het economisch belang. Er wordt door de minister van I&W, NS en ProRail teveel nadruk gelegd op het laten doorrijden van treinen, voor zowel reizigers als goederen. Ongemakkelijk voor reizigers ja, maar beter 10 minuten later aankomen dan helemaal niet. Sterker, op grond van de Spoorwet krijgt ProRail zelfs een boete van het ministerie opgelegd als er te weinig treinen rijden.

Ook niveau 2 – onder andere afscheiden of afschalen van gevaar – wordt overgeslagen. Qua afscheiden van gevaar is het nu niet duidelijk waar de grens tussen buitendienst gesteld en zogenoemd ‘levend’ spoor ligt. Eenvoudig op te lossen door het plaatsen van een zichtbaar mobiel afsluitbaar hekwerk. Afschalen van gevaar kan door treinen niet met 140 km/uur langs spoorvakken te laten voortrazen, maar een standaard snelheidsbeperking op te leggen van bijvoorbeeld 40 km/uur. Die optie wordt zelden toegepast. Afschalen van gevaar kan ook door procedures voor buitendienst stellen of vrijgeven van het spoor, maar als dat grotendeels mondeling gebeurt zoals de OVV vaststelt, brengt dat onevenredig hoge risico’s met zich mee. En verschuiven van nachtwerk naar meer overdag werken zorgt ook voor afschalen van risico’s.