'FNV-crisis is het gevolg van achterhaald machtsdenken'

De algemeen secretaris van vakbond FNV voert een lastercampagne tegen vice-voorzitter Zakaria Boufangacha, die zich kandidaat heeft gesteld bij de komende verkiezingen voor het voorzitterschap. Achter die bestuurscrisis zit een fundamenteler probleem: ouderwets machtsdenken, meegenomen uit de jaren ’70-’90 van de vorige eeuw. Een zowel binnen de FNV als ook in de omgang met sociale partners diepgeworteld systeemdenken, dat dus ook niet zomaar is opgelost met het vervangen van een paar mensen.

In de jaren ’80-‘90 onderzocht prof. B. Klandermans al dat één van de redenen van vakbondsparticipatie voortkomt uit het inspelen op de zogenoemde frustratie-agressie-benadering: het gebruiken van machtsposities voor het uitvergroten van tegenstellingen, tekortkomingen, vervreemding en angst voor bestaan en/of toekomst. En reeds in 1887 (!) stelde historicus John Dalberg-Acton dat macht corrumpeert en (ver)leidt tot het negeren van regels, normen en waarden en een gebrek aan controle, overleg en transparantie.

Anno 2025 is dit nog steeds even actueel – maar tegelijk ook totaal niet meer van deze tijd. Kracht vanuit macht leidt bijna automatisch tot polarisatie. En tot 'oplossen' door afdwingen, bijvoorbeeld door overmatig en standaard het uiterste (escalatie-)instrument in te zetten: stakingen. Of door het bewust weigeren en weren van kleinere collegavakbonden aan de cao-tafel, omdat je meent dat je daar als grootste het recht toe hebt.

Echter: polarisatie is stagnatie. Als je in samenwerking iets wilt bereiken zijn juist toenadering en dialoog nodig. Niet eens per jaar of twee jaar armpjedrukken aan de cao-tafel, maar 365 dagen per jaar een doorlopend zakelijk en professioneel partnerschap met sociale partners onderhouden. Om kwaliteit, veiligheid en continuïteit van werk in de sector te borgen. Streven naar een consistent langetermijnbeleid waar bedrijven en medewerkers op kunnen bouwen en vertrouwen, en daar als behartigers van werknemers- en werkgeversbelangen in de sector zélf regie over te nemen. Niet kracht vanuit macht, maar vanuit (vak)kennis. Dat leidt sneller tot toenadering om constructief gezamenlijk zaken op te lossen.