Onderzoek: Herdenken en vieren blijft ook 75 jaar later betekenisvol

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum deden tussen 2016 en 2019 gezamenlijk onderzoek naar de toekomst van herdenkingsrituelen. Uit dit onderzoek, onder andere onder de doelgroepen jongeren, militairen, oorlogsgetroffenen en vluchtelingen, blijkt dat herdenken en vieren versterkt kunnen worden door rituelen. Hierdoor blijven herdenken en vieren ook in de toekomst betekenisvol.

Belangrijkste resultaten per doelgroep zijn:

•    Jongeren waarderen herdenkingen wanneer deze begrijpelijk zijn. De context van wie en wat herdacht wordt moet duidelijk zijn en betekenissen van rituelen, zoals het leggen van een krans, moeten worden uitgelegd. Jongeren willen begrijpen wat ze doen.

•    Het herdenkingsritueel van de erecouloir wordt als herdenkingsritueel erg gewaardeerd door zowel veteranen als het publiek. Dit komt onder andere omdat de link met oorlog heel duidelijk is en het laat zien dat oorlog nog steeds realiteit is. 

•    Oorlogsgetroffenen willen met name in een veilige en vrijwillige context kunnen herdenken, zoals op een vastgestelde dag en tijdstip, zodat men zich kan voorbereiden. De herdenkingen confronteren hen met herinneringen uit het verleden en kunnen daarom een heftige emotionele ervaring zijn.

•    Vluchtelingen uit oorlogsgebied voelen zich met andere Nederlanders verbonden tijdens de Dodenherdenking op 4 mei. Deze herdenking wordt door veel vluchtelingen als steunend ervaren. 

Mensen reageren emotioneel op de Nationale Herdenking, waarbij het over het algemeen niet uitmaakt hoe oud iemand is of dat iemand in Nederland is geboren of een migratieachtergrond heeft, zo blijkt uit het onderzoek. Ze voelen verdriet en boosheid, maar ook trots en inspiratie. Het kijken naar de Dodenherdenking lijkt weinig mensen onberoerd te laten. 

De onderzoeksresultaten zijn vandaag aangeboden aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport door de voorzitter van het Nationaal Comité, Gerdi Verbeet en de voorzitter van de raad van bestuur van ARQ, Jan-Wilke Reerds. 

Het onderzoeksproject was erop gericht een antwoord te krijgen op de vraag hoe de rituelen van herdenken en vieren in de toekomst betekenisvol blijven. Daarom staan in het rapport ook concrete aanbevelingen voor beleidsmakers, organisatoren van herdenkingen en vieringen, het onderwijs en mensen die op professioneel gebied te maken hebben met mensen met oorlogservaringen.  

De volledige onderzoeksresultaten zijn te vinden op www.4en5mei.nl/onderzoek/rituelen.