Week van de Euthanasie in teken van stapeling ouderdomsaandoeningen

De Week van de Euthanasie (10-16 februari) staat dit jaar in het teken van een stapeling van ouderdomsaandoeningen. Een combinatie van o.a. slecht zien en horen, botontkalking, slijtage van gewrichten, evenwichts- en geheugenproblemen kan zorgen voor ondraaglijk en uitzichtloos lijden en maakt daarmee euthanasie mogelijk. Met tal van activiteiten wordt dit tijdens de Week van de Euthanasie onder de aandacht gebracht. De campagnetitel is ‘Het is genoeg. Wat als ouderdom je alles ontneemt?’ 

‘Euthanasie bij een stapeling van ouderdomsaandoeningen is relatief onbekend’, zegt Fransien van ter Beek, bestuursvoorzitter van de NVVE, de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde. ‘Dat is de reden om de jaarlijkse Week van de Euthanasie aan dit thema te wijden. Het is een minder bekende manier om regie op het levenseinde te voeren. Daar willen wij verandering in aanbrengen.’ Over wat een stapeling van ouderdomsaandoeningen precies is, is een uitlegvideo gemaakt. 

In 2023 werd volgens opgaaf van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE) 349 keer euthanasie verleend na een verzoek op grond van een stapeling van ouderdomsaandoeningen. In totaal werd in dat jaar 9.068 keer euthanasie verleend; een stapeling van ouderdomsaandoeningen is dus in nog geen 4 procent van de gevallen de reden voor het verzoek. Dat euthanasie om deze reden uitzonderlijk is, blijkt ook uit het feit dat van die 349 keer meer dan de helft door Expertisecentrum Euthanasie, namelijk 179 keer, werd verleend. In de regel komen de meer complexe euthanasieverzoeken daar terecht.   

‘Zowel artsen als patiënten weten vaak niet dat euthanasie bij een stapeling van ouderdomsaandoeningen mogelijk is’, zegt Van ter Beek. ‘Ook is soms sprake van spraakverwarring. Mensen geven vaak aan dat ze klaar met leven zijn, of ze zeggen dat hun leven voltooid is. Feitelijk is er dan sprake van ouderdomsaandoeningen, maar wordt niet de juiste argumentatie gebruikt voor een euthanasieverzoek.’  

Artsenfederatie KNMG erkende in 2009 dat een combinatie van ouderdomsaandoeningen kan leiden tot ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Dit is een voorwaarde voor een arts om euthanasie te mogen verlenen. ‘Het is heel persoonlijk wanneer dit het geval is’, zegt Fransien van ter Beek. ‘De ene persoon vindt het verschrikkelijk om af te takelen, de ander beschouwt het als onlosmakelijk onderdeel van het ouder worden en kan er goed mee omgaan.’ Het is vaak ook afhankelijk van wat iemand gewend was, zegt Van ter Beek. ‘Iemand die altijd graag naar muziek luisterde, heeft meer problemen met doof worden dan iemand die graag leest. Voor die laatste is blind worden weer erger. In een rolstoel belanden als je dagelijks op de golfbaan stond, is erger dan wanneer je nooit buiten kwam. Een wetenschapper die altijd met z’n hoofd werkte, heeft meer moeite met geheugenverlies dan de persoon die immer z’n handen het werk liet doen. Het gaat kortom om persoonlijk ondraaglijk lijden, afgezet tegen hoe altijd geleefd is.’ 

De NVVE organiseert in de Week van de Euthanasie verschillende publieksactiviteiten rondom het thema stapeling van ouderdomsaandoeningen. Zo is er een gratis digitale lezing, een verhalenavond, het Nationale Euthanasiecongres (samen met centrum voor palliatieve zorg Carend, specifiek voor professionals), een themabijeenkomst en een informatiemiddag (samen met Vrienden van Expertisecentrum Euthanasie).