Nieuw trendrapport Strategische Monitor 2020-2021

Het geopolitieke ontwaken van Nederland

 Den Haag, 3 maart 2021 – Onderzoekers Danny Pronk en Jack Thompson van Instituut Clingendael en het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) overhandigden vandaag de Strategische Monitor “Geopolitical Genesis: Dutch Foreign and Security Policy in a Post-COVID World” aan de minister van Defensie, Ank Bijleveld.

Met hun jaarlijkse rapport geven de beide denktanks inzicht in de trends en ontwikkelingen in de wereldpolitiek. Het belangrijkste thema van dit rapport is dat dit hét moment is voor de Europese Unie om zijn status als ontluikende wereldmacht te verstevigen en dat Nederland hierbij een actieve rol moet vervullen

De Strategische Monitor is te raadplegen op https://hcss.nl/report/strategic-monitor-2020-2021-geopolitical-genesis

Zes uitdagingen

Het rapport beschrijft zes belangrijke uitdagingen waarmee Nederland en de EU de komende tien jaar in de post-corona wereld geconfronteerd zullen worden:

1.    Multilateralisme verandert van karakter.

2.    De interactie tussen de grote mogendheden gaat een grotere rol spelen bij de vormgeving van het mondiale systeem.

3.    Middenmachten gaan zich assertiever opstellen bij het behartigen van hun belangen, nu het multilaterale systeem zwakker wordt en de concurrentiestrijd tussen de grote mogendheden toeneemt.

4.    Als gevolg van de verzwakking van het multilaterale systeem en toenemende concurrentiestrijd tussen de grote mogendheden niet-statelijke actoren meer macht en invloed krijgen.

5.    Het 'grijze gebied' tussen oorlog en vrede wordt het voornaamste strijdtoneel in de internationale concurrentiestrijd.

6.    De invloed van klimaatverandering op de internationale vrede en veiligheid de komende jaren steeds groter zal worden.

Geen ‘return to normal’

Er komt geen “return to normal” van de trans-Atlantische betrekkingen, ook niet onder President Biden, zo stellen de onderzoekers. Europa zal meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor haar eigen defensie en een onafhankelijk buitenlands beleid moeten voeren. Nederland kan hier een overbruggende rol spelen, maar dat vraagt om meer Europese samenwerking. Dit is nodig om de invloed van een relatief klein land als Nederland te kunnen vergroten, maar ook om één vuist te kunnen vormen tegen de verdeel- en heerstactieken van China. Terwijl China een belangrijke economische partner blijft, is het nodig om met een verenigd Europees antwoord te komen op de steeds agressievere houding van zowel China als Rusland.

Assertiviteit, samenwerking en trans-Atlantische brugfunctie

De Strategische Monitor geeft aanbevelingen voor het Nederlandse buitenland- en veiligheidsbeleid om deze gevarieerde uitdagingen het hoofd te bieden.

1.    Een meer assertieve geopolitieke opstelling om de Nederlandse én Europese belangen en waarden te beschermen.

2.    Een meer assertieve en vooral uniforme houding ten opzichte van China.

3.    Een meer uitgekiende en ook in dit geval een uniforme benadering voor de omgang met Rusland.

4.    Nederland moet vanwege de historisch nauwe banden met de VS ernaar streven een trans-Atlantische brugfunctie te vervullen op specifieke beleidsterreinen. Ook moet het binnen de NAVO streven naar een gelijkwaardiger lastenverdeling met de VS en meer doen om de vrede en veiligheid in de eigen regio te bevorderen.

5.    Nederland moet strategisch samenwerken met andere belangrijke middenmachten, zowel op het gebied van handel als op veiligheid.

6.    De ontwikkeling van een aanpak is nodig voor de omgang met niet-statelijke actoren. Daarin wordt een effectief engagement gekoppeld aan ontmoediging van de onvermijdelijke keerzijden van samenwerking met niet-statelijke actoren die uit eigenbelang handelen.

7.    Als laatste, en misschien wel belangrijkste, moet Nederland voortvarend de samenwerking aangaan met andere actoren om de gevolgen van de wereldwijde klimaatverandering aan te pakken.

Deze aanbevelingen zijn niet uitputtend maar bieden een globale blauwdruk voor het toekomstige Nederlandse buitenland- en veiligheidsbeleid, zowel om de status van de EU als ontluikende wereldmacht te helpen verstevigen als om de complexe uitdagingen van nu en de komende tien jaar doeltreffend te kunnen aanpakken. Vanuit het gezichtspunt van dit rapport is dat onontbeerlijk in de geopolitieke genesis van Nederland, aldus de onderzoekers.

Over Instituut Clingendael

Het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen 'Clingendael' is een onafhankelijke denktank en academie op het gebied van internationale betrekkingen. Met onderzoek en analyses, trainingen en publieke debat willen we overheden, bedrijfsleven, NGO's en de samenleving in bredere zin inspireren en equiperen. Zo leveren wij een bijdrage aan een veilige, duurzame en rechtvaardige wereld. Clingendael staat in de global ranking van denktanks op plek 25 van de wereld, en in de top 5 van West-Europa. Voor meer info zie www.clingendael.org

Over Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS)

Het Den Haag Centrum voor Strategische Studies houdt zich bezig met strategisch onderzoek op het gebied van vrede en veiligheid. Het HCSS geeft advies op het gebied van internationale en nationale defensie-en veiligheidsvraagstukken, geopolitieke ontwikkelingen en trends, conflictbeheersing, defensietransformatie en terrorisme aan de overheid, internationale instituties en het bedrijfsleven. Zie: www.hcss.nl